نوشتهٔ پیشتاز | 2023-11-02

خانوادهٔ آرمیتا گراوند، دختر نوجوان ایرانی که طبق گزارش‌ها در اثر هل دادن یک «حجاب‌بان» در واگن قطار متروی تهران صدمه دید و سپس جان باخت، از سوی رژیم ایران تحت فشار قرار گرفته‌اند تا مراسم یادبود او را به تاریخ دیگری موکول کنند.

پیکر گراوند روز یکشنبه (۷ آبان) در بهشت زهرای تهران به خاک سپرده شد و جمعیت زیادی از جمله تعدادی از فعالان حقوق بشر نیز در میان حضور سنگین نیروهای امنیتی رژیم در این مراسم شرکت کردند.

گراوند ۱۷ سال داشت و روز نهم مهرماه همراه دو نفر از دوستانش بدون حجاب در راه مدرسه بود. گفته می‌شود زمانی که آنها در ایستگاه متروی شهدا سوار قطار شده‌اند، یکی از مأموران نیروی تازه‌تأسیس «حجاب‌بان» به او نزدیک شده است.

گاردین گزارش کرد که طبق اظهارات دو شاهد، گراوند داخل قطار با آن حجاب‌بان درگیر شده و پس از آنکه حجاب‌بان او را هل داده بر زمین افتاده و بیهوش شده است.

سپس گراوند را از قطار بیرون می‌برند و امدادگران کمک‌های اولیه او را احیا می‌کنند، که جزئیات آن در رسانه‌های وابسته به رژیم ایران گزارش شده است.

این دختر نوجوان اصالتاً اهل استان غالباً کردنشین کرمانشاه بوده، اما با خانواده‌اش در تهران زندگی می‌کرده است. او تا روز شنبهٔ هفتهٔ بعد از حادثه در بیمارستان فجر تهران در کما به‌سر می‌برد و متصل به دستگاه‌های پشتیبان حیات بود و سپس درگذشت.

چند روز پیش از درگذشت گراوند، رسانه‌های ایران از مرگ مغزی او خبر دادند.

دستگیری‌ها و اعتراضات

روزنامهٔ تندروی جوان در خصوص حضور سنگین نیروهای امنیتی در مراسم خاکسپاری گراوند نوشت: «وقتی آشوبگران زن، زندگی، آزادی فراخوان حضور در محل تدفین را داده‌اند، طبیعی است که نیروهای امنیتی باید آنجا باشند».

چند تن از فعالان در محل خاکسپاری این دختر نوجوان با اعمال خشونت دستگیر شدند که یکی از آنها نسرین ستوده، وکیل حقوق بشر، بود که تاکنون چندین بار به‌دلیل فعالیت‌های حقوق بشری خود زندانی شده است و در سال ۱۴۰۰ به‌دلایل پزشکی آزاد شد.

خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مراسم خاکسپاری را پوشش داد و روایت رژیم را تکرار کرد که این دختر نوجوان پس از افت فشار خون بر زمین افتاده و از ناحیهٔ سر ضربه خورده است.

با اینکه تعدادی از زنان شرکت‌کننده در مراسم سربرهنه بودند، در هیچ یک از تصاویری که خبرگزاری فارس منتشر کرده زنان بی‌حجاب دیده نمی‌شوند و در پوشش خبری این خبرگزاری نیز اشاره‌ای به دستگیری افراد در محل خاکسپاری نشده است.

رضا خندان، همسر ستوده و فعال مدنی، با انتشار پستی در ایکس، توئیتر سابق، بازداشت او را تأیید کرد.

در پست رضا خندان آمده است: «نسرین طی تماس کوتاهی تأیید کرد که هنگام بازداشت به‌شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌ است». او با اتهام «کشف حجاب و فعالیت علیه امنیت روانی جامعه» بازداشت شده است.

«امروز در مراسم تشییع #آرمیتا_گراوند عدهٔ زیادی بازداشت شده‌اند. بسیاری از آنها در بازداشتگاه وزرا هستند.»

خندان گفت بازداشتگاه وزرا همان «جایی [است] که سال گذشته مهسا امینی در آنجا به‌دست مأموران حکومت کشته شد».

روز سه‌شنبه، متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده، با انتشار پستی در ایکس «حملهٔ خشونت‌آمیز مقام‌های ایرانی و بازداشت ناعادلانهٔ چندین مدافع حقوق بشر» در این مراسم خاکسپاری را محکوم کرد.

آبرام پِیلی، معاون فرستادهٔ ویژهٔ آمریکا در امور ایران، نیز روز چهارشنبه با انتشار پستی در ایکس دستگیری ستوده و اعمال خشونت رژیم ایران علیه زنان را محکوم کرد.

در این پست آمده است: «رهبری ایران باید کار درست را انجام دهد: نسرین را فوراً آزاد کند و به اعمال خشونت علیه زنان و دختران ایران پایان دهد.»

پس از خاکسپاری گراوند، گروه‌هایی از مردم در تعدادی از شهرهای ایران -- تهران، کرج، ساری، شیراز و مشهد -- به‌نشانهٔ اعتراض تجمع کردند و روی دیوارها نیز شعارهای ضد‌رژیم نوشتند.

در غرب تهران، اعتراضات تا دو شب بعد از مراسم خاکسپاری ادامه یافت و شرکت‌کنندگان شعارهای ضد‌رژیم سر دادند.

فشارها روی خانوادهٔ گراوند

سرویس فارسی رادیو آزاد اروپا (رادیو فردا) گزارش کرد که طبق گفتهٔ یک منبع نزدیک به خانوادهٔ گراوند، رژیم ایران این خانواده را تحت فشار گذاشته است تا تاریخ برگزاری مراسم یادبود را جابه‌جا کنند.

والدین این دختر نوجوان برای برگزاری مراسم هفتم او در روز پنجشنبه آماده می‌شدند؛ مراسم هفتم یک سنت ایرانی است.

رادیو فردا گفت رژیم فشار زیادی بر خانوادهٔ گراوند وارد کرده است تا مراسم را از پنجشنبه -- اولین روز تعطیلات آخر هفته در ایران -- به چهارشنبه که یک روز کاری است منتقل کنند.

این منبع گفت به خانوادهٔ گراوند گفته شده است که «اگر قرار باشد مراسم روز پنجشنبه برگزار شود، ممکن است تعداد شرکت‌کنندگان بیش از حد زیاد شود»؛ این منبع افزود خانوادهٔ گراوند به‌شدت از این موضوع ناراحتند.

این منبع گفت: «مادر و پدر و خواهر آرمیتا تحت نظارت دقیق و فشار شدید نیروهای امنیتی رژیم هستند؛ آنها در عین سوگواری با وضعیتی غیرانسانی مواجهند.»

پیام از داخل زندان

به گزارش خبرگزاری فرانسه، نرگس محمدی، که به‌دلیل «مبارزه با سرکوب زنان در ایران» جایزهٔ صلح نوبل امسال را دریافت کرد، از داخل زندان اوین مخفیانه پیامی برای کمیتهٔ نوبل ارسال کرده است.

این فعال حقوق بشر که ۵۱ سال دارد و در زندان به‌سر می‌برد در پیام خود گفت: «پیروزی آسان نیست، اما حتمی است». این پیام روز دوشنبه در وب‌سایت رسمی نوبل منتشر شد.

در این پیام آمده است: «حجاب اجباری وسیله‌ای برای کنترل و سرکوب است که بر جامعه اعمال می‌شود و اساس دوام و بقای این رژیم تمامیت‌خواه دینی است».

این فعال حقوق بشر «رژیمی [را محکوم کرد] که 45 سال محرومیت و فقر را در جامعه نهادینه کرده است»؛ وی افزود این رژیم «بر پایهٔ دروغ، فریب، حیله و ارعاب بنا شده است».

محمدی، که حمایت قاطع خود را از جنبش «زن، زندگی، آزادی» اعلام کرده است، اوایل هفتهٔ جاری به‌دلیل امتناع از پوشیدن روسری از انتقال به بیمارستان محروم شد.