نوشتهٔ پیشتاز | 2023-09-07

گروه‌های مدافع حقوق بشر، مقامات رژیم حاکم بر ایران را به تشدید سرکوب شدید مردم در نتیجهٔ ترس حکومت از به‌راه افتادن اعتراضات جدید در آستانهٔ سالگرد کشته‌شدن مهسا امینی در روز ۲۶ شهریور ۱۴۰۱ متهم کرده‌اند.

کشته‌شدن مهسا امینی ۲۲ ساله در بازداشت «پلیس امنیت اخلاقی» رژیم، جرقهٔ اعتراضاتی را برانگیخت که به یک جنبش ضدنظام تبدیل شد؛ جنبشی که بیشتر بر حقوق و آزادی‌های زنان ایرانی متمرکز بوده است.

گزارش تازه‌ای که به‌طور مشترک توسط مرکز حقوق بشر در ایران مستقر در ایالات متحده، و شبکهٔ حقوق بشر کردستان مستقر در فرانسه، منتشر شده است، به جزئیات آنچه از آن به‌عنوان «قتل‌عام در جوانرود» یاد می‌شود، می‌پردازد.

این گزارش روش‌هایی را فاش می‌کند که نیروهای امنیتی رژیم ایران و اعضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اواخر سال ۱۴۰۱ معترضان مسالمت‌‌جو را در شهر عمدتاً کردنشین جوانرود به‌عمد کشته یا مجروح کرده‌اند.

نیروهای امنیتی قبلاً در چندین گزارش متهم شده بودند که در شهرهایی که اکثریت جمعیت آنها کُرد یا بلوچ -- یعنی اقلیت‌های قومی سنی مذهب در کشور عمدتاً شیعه مذهب ایران -- هستند، مرتکب سرکوب شدیدی شده‌اند.

بنا بر این گزارش تازهٔ مرکز حقوق بشر در ایران و شبکهٔ حقوق بشر کردستان، در بازهٔ زمانی مهر تا آذر ۱۴۰۱ زمانی که «دولت مشغول سرکوب اعتراضات عمومی» بود، نیروهای امنیتی رژیم «جنایت‌هایی را علیه مردم جوانرود» در شمال غرب ایران مرتکب شده‌اند.

خشونت علیه غیرنظامیان

در این گزارش آمده است که نیروهای امنیتی ایران از مسلسل‌های نظامی برای هدف قرار دادن، شلیک کردن، و گیر انداختن غیرنظامیان غیرمسلح استفاده کرده‌اند. این گزارش می‌افزاید، مجروحان در خیابان‌ها کتک می‌خوردند و افرادی که قصد داشتند به آنها کمک کنند، هدف شلیک نیروهای امنیتی قرار می‌گرفتند.

در این گزارش آمده است: «مجروحان قادر نبودند به‌طور ایمن در بیمارستان‌های شهر کمک دریافت کنند؛ چرا که نیروهای امنیتی به‌منظور شناسایی و دستگیری معترضان در مراکز درمانی مستقر شده بودند.»

«نیروهای سپاه که کنترل شهر را در دست داشتند، اغلب از ورود آمبولانس‌هایی که سعی می‌کردند از شهرهای اطراف خود را به این شهر برسانند، جلوگیری می‌کردند.»

در اعتراضات جوانرود هشت نفر، از جمله یک نوجوان ۱۶ ساله، با گلولهٔ تیربار کشته شدند. همچنین، ۸۰ تن دیگر زخمی شدند که جراحت برخی از آنها شدید بود.

در این گزارش آمده است که ۸۹ نفر دیگر، از جمله ۲۶ کودک، در جریان تظاهرات جوانرود به‌شکل مستبدانه بازداشت شدند و بسیاری از معترضان، از جمله کودکان، تحت بازداشت حکومت مورد ضرب و جرح و شکنجه قرار گرفتند.

بنا بر این گزارش، حکومت، خانواده‌های زخمی‌ها، کشته‌شدگان، بازداشت‌شدگان، و افرادی که مورد اذیت و آزار قرار گرفته بودند را تحت فشار قرار داد تا سکوت کنند و چیزی نگویند.

این گزارش می‌افزاید: «جنایت‌هایی که نیروها و عوامل جمهوری اسلامی با آگاهی و هدایت کامل مقامات حکومت انجام دادند ... مصداق جنایت علیه بشریت است.»

رژیم، اعضای خانواده‌های افرادی را که حین اعتراضات مسالمت‌آمیز توسط نیروهای امنیتی کشته شده بودند، احضار کرده است.

بنا بر این گزارش، مأموران دولتی به خانواده‌های کشته‌شدگان، مجروحان یا بازداشت‌شدگان هشدار دادند که دربارهٔ سرنوشت عزیزان‌شان سکوت کنند و چیزی نگویند.

در این گزارش از جامعهٔ جهانی خواسته شده است که «با استفاده از همهٔ ابزارهای دیپلماتیک، سیاسی، اقتصادی، و حقوقی به‌طور مستقیم به قتل‌عام و جنایت‌های حکومتی در جوانرود رسیدگی کنند.»

تعرض جنسی در زندان

رژیم حاکم بر ایران روزنامه‌نگارانی را که کشته‌شدن امینی و تظاهرات پس از آن را پوشش دادند، بازداشت کرده است. برخی از این روزنامه‌نگاران از قوانین حجاب اجباری حکومت سرپیچی کرده‌اند.

یکی از آنها نازیلا معروفیان، روزنامه‌نگار ۲۳ سالهٔ ایرانی، است که پس از کشته‌شدن مهسا با پدرش امجد امینی مصاحبه کرد. آقای امینی در این مصاحبه مقامات را به دروغ‌گویی دربارهٔ شرایط مرگ دخترش متهم کرد.

معروفیان بارها توسط نیروهای رژیم بازداشت و با قرار وثیقه آزاد شده است.

در تازه‌ترین مورد او در روز ۸ شهریور در تهران پس از برداشتن حجاب اجباری حکومتی بازداشت شد و در حال حاضر در زندان مخوف اوین در تهران به‌سر می‌برد.

معروفیان در پیامی صوتی از اوین که در تاریخ ۱۵ شهریور توسط چندین رسانه فارسی زبان و گروه حقوق بشری خارج از کشور پخش شد، گفت که در جریان آخرین بازداشت‌اش مورد تعرض جنسی قرار گرفته است.

او در این پیام که به‌نظر می‌رسد طی تماسی با خانواده‌اش ضبط شده است، گفت: «در شرایطی که حالم بدترین حال ممکن بود، به من تعرض جنسی شد.» او افزود که او اکنون در زندان در اعتصاب غذا به‌سر می‌برد.

همچنین، خانوادهٔ او تصاویری از کبودی‌هایی را که گفته می‌شود در این حمله به‌وجود آمده، به اشتراک گذاشتند.

او گفت: «این اعتصاب برای خودم هم هست، ولی برای همهٔ زنانی است که در ایران به‌سختی زندگی می‌کنند.»

خبرگزاری تندرو تسنیم در این‌باره گزارش داد: «نازیلا معروفیان به‌دلیل پوشیدن لباس نامناسب در اماکن عمومی و انتشار عکس‌هایی از نحوهٔ پوشش خود در شبکه‌های اجتماعی بازداشت شده است.»

معروفیان پیش از دستگیری اخیر، یک بار در روز ۲۲ مردادماه، پس از گذراندن بیش از یک‌ماه پشت میله‌های زندان با قرار وثیقه از زندان اوین آزاد شد و بلافاصله تصویر بدون روسری خود را منتشر کرد.

او در دادگاه در پاسخ به پرسشی دربارهٔ انتشار عکس خود به محض آزاد شدن و اینکه آیا از این کارش پشیمان است، گفت: «نه، من اشتباهی نکردم.»

در یک سال گذشته، شمار فزاینده‌ای از زنان در سراسر ایران، به‌ویژه در شهرهای بزرگ، بدون بر سر داشتن حجاب ظاهر شده‌اند.