نوشتهٔ پیشتاز | 2025-02-04

رژیم ایران با تسریع برنامهٔ غنی‌سازی هسته‌ای خود در برهه‌ای که به‌واسطهٔ سقوط ائتلاف‌های منطقه‌ای و افزایش چالش‌های اقتصادی به‌شدت تضعیف شده است، خطر تحریم‌های تازه‌ای را به‌جان می‌خرد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، رافائل گروسی، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، روز سوم بهمن در مجمع جهانی اقتصاد در داووس گفته که برنامهٔ هسته‌ای ایران از سال ۱۴۰۰ به‌شدت گسترش یافته است.

طبق ارزیابی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در آذرماه، تغییرات مرکز فردو در ایران باعث افزایش میزان تولید اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۶۰ درصد -- و در نهایت رسیدن به آستانهٔ ۹۰ درصد لازم برای تولید سلاح -- خواهد شد.

گروسی گفت: «من فکر می‌کنم این موضوع گواه روشنی برای تسریع است. دارند پدال گاز را فشار می‌دهند.»

طبق محاسبات آژانس، تولید ماهانهٔ اورانیوم بسیار غنی‌شده ایران با افزایش هفت برابری از ۳۴ کیلوگرم فراتر خواهد رفت.

در آذرماه، انگلیس و آلمان و فرانسه گفتند تهران ذخایر اورانیوم خود را بدون «هیچ‌گونه توجیه غیرنظامی معتبر» به «سطوح بی‌سابقه‌ای» رسانده است.

جیم ریش، رئیس کمیتهٔ روابط خارجی سنای آمریکا، در ایکس نوشت: «اگر ایران [برنامهٔ خود را] در این جهت تسریع کند، فقط تحریم‌های بیشتر نصیبش خواهد شد و جامعهٔ بین‌المللی را به برداشتن برنامهٔ هسته‌ای ایران از روی میز ترغیب خواهد کرد.»

او در ۴ بهمن در این فرسته گفت: «هدف از تهدیدهای تهران در زمینهٔ غنی‌سازی اورانیوم صرفاً منحرف کردن افکار از این حقیقت است که ایران در ضعیف‌ترین نقطهٔ چند دههٔ گذشته قرار دارد.»

به‌گفتهٔ تارنمای وار آن د راکس (War on the Rocks)، با تحریم‌هایی که به رهبری ایالات متحده وضع شده، فروش غیرقانونی نفت ایران -- راه اصلی تأمین بودجهٔ گروه‌های نیابتی منطقه -- هدف قرار گرفته است، آنچنانکه صادرات آن طی هشت سال گذشته بیش از ۶۱۵٫۰۰۰ بشکه در روز کاهش یافته است.

از هم پاشیدن ائتلاف‌های منطقه‌ای

برنامهٔ هسته‌ای رژیم ایران در شرایطی تسریع می‌شود که ائتلاف‌های منطقه‌ای آن از هم پاشیده و نفوذ آن از بین رفته است.

فرزین زندی، تحلیلگر مسائل ژئوپلیتیکی، برای وب‌سایت وار آن د راکس نوشت از جمله پسرفت‌های ایران سقوط بشار اسد در سوریه و تضعیف حزب‌الله لبنان، نیروی نیابتی اصلی رژیم، است.

این چالش‌های خارجی با مشکلات داخلی شدید و نارضایتی همگانی مقارن شده است.

زندی گفت: «سوءعملکرد اقتصادی و نابسامانی سیاسی ایران مانع از ایجاد و حفظ انعطاف‌پذیری آن شد.»

طبق اعلام مرکز تحقیقات مجلس ایران، تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۳۹۹ به حدود ۲۶۲ میلیارد دلار افت کرد، که پایین‌ترین میزان از سال ۱۳۸۵ محسوب می‌شود، و سهم آن از تجارت جهانی به ۰/۲ درصد سقوط کرده است.

به‌گفتهٔ بنیاد میراث، محدودیت‌های تجاری شدید ایران را به یکی از محدودترین بازارهای جهان تبدیل کرده، آنچنانکه در میان ۱۷۷ کشور موضوع یک نظرسنجی در سال ۱۴۰۱، رتبهٔ ۱۷۰ را به‌دست آورده و نمرهٔ آزادی اقتصادی آن به ۴۲/۴ رسیده است.

زندی گفت، از سوی دیگر، در اثر کشمکش‌های داخلی بر سر قدرت، جناح‌های دولت تنها در مخالفت دوجانبه با هم متحدند، که باعث شده است ایران نتواند از اهرم حضور منطقه‌ای خود برای کسب مزایای اقتصادی ماندگار بهره بگیرد.