نوشتهٔ پیشتاز و خبرگزاری فرانسه | 2023-09-18

بروکسل -- ناظر هسته‌ای سازمان ملل متحد روز شنبه (۲۵ شهریور) اقدام «نامتناسب و بی‌سابقهٔ» ایران در لغو اعتبار چندین تن از باتجربه‌ترین بازرسان این سازمان را محکوم کرد.

رافائل گروسی، مدیر‌کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، گفت این اقدام توانایی آژانس در انجام کار خود را به‌طور جدی با مشکل رو‌به‌رو می‌کند.

گروسی گفت که «امروز، جمهوری اسلامی ایران تصمیم خود را برای لغو اعتبار چندین بازرس باتجربهٔ آژانس» که بر اساس یک توافق‌نامهٔ موجود «وظیفه دارند در ایران فعالیت‌های راستی‌آزمایی انجام دهند، به من اطلاع داد.»

او افزود: «به‌تازگی اعتبارنامهٔ یکی دیگر از بازرسان باتجربهٔ آژانس برای ایران نیز لغو شده بود.»

گروسی گفت: «ایران با تصمیم امروز خود عملاً حدود یک سوم از بدنهٔ گروه اصلی متشکل از باتجربه‌ترین بازرسان آژانس را که برای ایران تعیین شده بودند، حذف کرد.»

ایالات متحده و سه قدرت اروپایی -- فرانسه، آلمان، و بریتانیا -- تهدید کرده‌اند که در جلسهٔ هیأت مدیرهٔ آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار صدور قطعنامهٔ تازه‌ای علیه ایران خواهند شد.

خودداری عامدانه از مشارکت جدی

ایالات متحده و سه قدرت اروپایی هفتهٔ گذشته در بیانیه‌ای مشترک گفتند: «ایران بر امتناع عامدانهٔ خود از تعامل جدی با آژانس پافشاری می‌کند.»

آنها افزودند، اگر ایران به‌طور کامل به تعهدات خود پایبند نباشد، شورای حکام باید برای انجام اقدامات بیشتر به‌منظور پشتیبانی از کارکنان خود و پاسخگو کردن ایران آماده باشد.

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، در واکنش گفت که این اقدام به تلافی «سوءاستفاده‌های سیاسی» ایالات متحده، فرانسه، آلمان، و بریتانیا با هدف نابود کردن «فضای همکاری» انجام شده است.

او گفت که «ایران به همکاری مثبت خود در چارچوب توافق‌های انجام‌شده ادامه خواهد داد و بر ضرورت بی‌طرفی این آژانس تأکید دارد.»‌

روز شنبه، گروسی در بیانیهٔ خود گفت کارشناسانی که این وضعیت برای آنها به وجود آمده «دانش منحصر به‌فردی در زمینهٔ فناوری غنی‌سازی» دارند و پیش‌تر تحت پادمان‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تأسیسات غنی‌سازی ایران اقدامات راستی‌آزمایی ضروری را انجام داده‌اند.

او گفت، اگرچه این اقدام ایران به‌طور رسمی مطابق یک توافق موجود مجاز بوده است، ایران این کار را «به‌نحوی انجام داده است که به‌طرزی مستقیم و شدید بر توانایی آژانس در انجام مؤثر بازرسی‌های خود در ایران اثر خواهد گذاشت.»

او افزود: «من این اقدام یکجانبهٔ نامتناسب و بی‌سابقه را که بر برنامه‌ریزی و پیاده کردن عادی فعالیت‌های راستی‌آزمایی آژانس در ایران تأثیر می‌گذارد و آشکارا با همکاری‌هایی که باید میان آژانس و ایران وجود داشته باشد مغایرت دارد، به‌شدت محکوم می‌کنم.»

گروسی تأکید کرد که بدون همکاری مؤثر تهران، این آژانس نخواهد توانست «تضمین‌های معتبری را مبنی بر صلح‌آمیز بودن اهداف مرتبط با فعالیت‌ها و مواد هسته‌ای در ایران ارائه دهد.»

محکومیت اقدام ایران توسط اتحادیهٔ اروپا

روز یکشنبه، اتحادیهٔ اروپا به ایران گفت در تصمیم خود برای لغو اعتبار چند تن از بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تجدیدنظر کند.

رسانه‌های ایرانی و یک دیپلمات غربی گفتند که این تصمیم هشت بازرس را که همگی فرانسوی و آلمانی هستند، شامل می‌شود.

بروکسل، که به‌عنوان هماهنگ‌کنندهٔ توافق هسته‌ای ۱۳۹۴ بین تهران و قدرت‌های جهانی تحت نام «برنامهٔ جامع اقدام مشترک» (برجام) عمل می‌کند، اعلام کرد که از این تحول تازه «به‌شدت نگران» است.

یک سخنگو در این‌باره گفت: «تأثیر مستقیم و شدید این تصمیم بر توانایی آژانس برای انجام فعالیت‌های راستی‌آزمایی خود، شامل نظارت بر برجام، به‌طور ویژه مایهٔ نگرانی است.»

«اتحادیهٔ اروپا از ایران می‌خواهد که بدون تأخیر در تصمیم خود تجدید‌نظر کند.»

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اوایل ماه جاری در گزارش‌های محرمانه‌ای که خبرگزاری فرانسه آن را مشاهده کرده است، گفت که ایران در چندین موضوع هسته‌ای باقی‌مانده «پیشرفتی» نداشته است.

این موضوعات نصب دوبارهٔ دوربین‌های نظارتی آژانس، که تهران از سایت‌های هسته‌ای خود برداشته بود، یا توضیح دربارهٔ وجود ذرات اورانیوم یافت‌شده در ایران را دربر می‌گیرد.