نوشتهٔ مریم منظوری | 2025-02-03

بانک مرکزی ایران (آی‌سی‌بی) درگاه‌های پرداخت برای صرافی‌های ارز دیجیتال را مسدود کرده و بدین ترتیب یک مسیر برون‌رفت مالی حیاتی را برای ایرانیانی که با سقوط بی‌سابقهٔ ارزش ریال، به بیت‌کوین و دیگر ارزهای دیجیتال روی آورده بودند، از بین برده است.

ایران‌وایر در روز ۳ بهمن گزارش داد که نرخ هر دلار آمریکا اکنون از ۸۳۰ هزار ریال فراتر رفته است.

بنا بر قوانین جدید، حتی صرافی‌های دارای مجوز بانک مرکزی ایران (آی‌سی‌بی) نیز فقط مجاز به انجام معاملات یک‌طرفه هستند. این به آن معنا است که ایرانیان فقط می‌توانند ارز دیجیتال موجود خود را به ریال تبدیل کنند و امکان خرید دارایی‌های دیجیتال جدید به‌منظور حفاظت از خود در برابر تورم را ندارند.

در حالی که خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، نگرانی‌های مربوط به پول‌شویی و سفته‌بازی در بازار «تتر» را به‌عنوان توجیه مطرح کرده است، کارشناسان این روایت را به چالش می‌کشند.

محمد ماشینچیان، پژوهشگر حوزهٔ حکمرانی، به تلویزیون ایران اینترنشنال گفت: «جمهوری اسلامی طبق معمول بدون ارائهٔ توجیه، شواهد، و مستندات، با اعمال ممنوعیت عمل کرده است.»

دلیل اصلی این است که مردم ایران از سقوط آزاد ارزش ریال آگاهند و به‌دنبال جایی برای حفظ پولی هستند که با زحمت به‌دست آورده‌اند.

ماشینچیان خاطرنشان کرد که محدودیت‌ها در بازارهای سنتی مردم را به‌سوی ارزهای دیجیتال سوق داده است.

او گفت: «با توجه به چالش‌ها و محدودیت‌های موجود در بازار برای خرید دلار، پوند، و یورو، و نیز مالیات و کارمزد در بازار مبهم طلا و بورس تهران، تنها بازار موجود و پرطرفدار برای جوانان، بازار ارزهای دیجیتال است.»

تشدید کنترل توسط رژیم

شورای عالی فضای مجازی (اس‌سی‌سی)، که توسط علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، تأسیس شده، تصمیم گرفته است که همهٔ فعالیت‌های ارزهای دیجیتال را تحت نظارت حکومت قرار دهد.

بنا بر گزارش پلتفرم خبری بیت‌کوین «نو بولشت بیت‌کوین»، افزون بر آن مقامات اقدام به ایجاد یک سامانهٔ کنترل متمرکز ارز دیجیتال کرده‌اند که شبیه به شبکهٔ بانکی ملی «شاپرک» است.

الکس کندی، تحلیلگر مسائل خاورمیانه، در شبکهٔ «ایکس» گفت: «چنین طرح‌هایی، به‌جای اینکه هدفشان توسعه و حفظ بازار باشد، تلاش می‌کنند به‌منظور سرقت و درآمدزایی برای افراد و نهادهای خاص وابسته به حکومت شبکه‌های تازه‌ای را ایجاد کنند.»

تداوم جریان آزاد‌ تأمین مالی نیابتی‌ها

این رژیم هم‌زمان با عدم دسترسی ایرانیان عادی به مبادلات ارزهای دیجیتال، همچنان از طریق کانال‌های گوناگون به تأمین مالی گروه‌های نیابتی منطقه‌ای خود ادامه می‌دهد.

گزارش‌های اخیر حاکی از آن است که فرستادگان حکومت ایران با چمدان‌هایی پر از دلار آمریکا از تهران به فرودگاه بین‌المللی بیروت پرواز کرده‌اند.

بسام مولوی، وزیر کشور لبنان، اعلام کرد که در روز ۱۳ دی، مقامات امنیتی این فرودگاه یک مورد انتقال پول مشکوک از سوی سپاه به حزب‌الله را، که در یک پرواز تجاری صورت می‌گرفت، متوقف کرده‌اند.

سپاه شبکه‌هایی را اداره می‌کند که میلیاردها بشکه نفت خام را به چین و دیگر خریداران انتقال می‌دهند.

بنا بر تحقیقات متعدد دولتی و مستقل، سود حاصل از تجارت نفت برای تآمین مالی برنامهٔ هسته‌ای، توسعهٔ موشک‌های بالستیک، و نیروهای نیابتی، از جمله حزب‌الله و حوثی‌ها، به‌کار می‌رود.

بنیاد حقوق بشر در ۲۲ دی اعلام کرد: «برای ایرانی‌هایی که تورم شدید، سرکوب مالی، و یک اقتصاد منزوی را تحمل می‌کنند، بیت‌کوین یکی از معدود راه‌های باقی‌مانده به‌سوی آزادی مالی است -- مسیری که رژیم اکنون در تلاش است تا آن را هم مسدود کند.»