نوشتهٔ مریم منظوری | 2024-09-17

قام‌های رژیم ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و گروه‌های نیابتی آن سال‌ها از اینترنت و شبکه‌های اجتماعی برای گسترش اطلاعات غلط و تبلیغات خود و همچنین برای جذب نیرو و سرپوش گذاشتن روی فعالیت‌های غیرقانونی خود در ایران و سراسر خاورمیانه بهره گرفته‌اند.

از سوی دیگر، رژیم ایران همزمان مردم را از حق دسترسی آزاد به اطلاعات محروم کرده است.

کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی اخیراً تصاویری از نصب پایانه‌های ماهواره‌ای روی پشت بام خانه‌ها در شهرهای مختلف ایران به اشتراک گذاشته‌اند که چالشی مستقیم برای دستگاه سانسور رژیم محسوب می‌شود.

سرویس ماهواره‌ای استارلینک، که طراحی، مالکیت و مدیریت آن متعلق به شرکت آمریکایی اسپیس‌ایکس است، امکان دور زدن محدودیت‌های رژیم بر دسترسی به اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را برای مردم ایران فراهم می‌کند.

پایانه‌های استارلینک از حدود دو سال پیش در ایران سر برآوردند. مطالبی که اخیراً در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده حاکی از آن است که علی‌رغم هزینهٔ زیاد و محدودیت‌هایی که حکومت بر این فناوری وضع کرده، علاقهٔ مردم نسبت به این سرویس ماهواره‌ای رشد چشمگیری داشته است.

بسیاری از مردم ایران که از پایین بودن سرعت اینترنت و دسترسی محدود به شبکه‌های اجتماعی مانند یوتیوب، ایکس و اینستاگرام کلافه شده‌اند و در حال حاضر برای دور زدن صفحات مسدود متکی به وی‌پی‌ان هستند اخیراً به راهکار جایگزین فناوری ماهواره‌ای روی آورده‌اند.

یکی از کاربران ایکس که می‌گوید فروشندهٔ تجهیزات و خدمات استارلینک است با انتشار چند مطلب در این شبکه، خبر از تأمین محرمانهٔ کیت‌های نسل جدید استارلینک برای مشتریان خود در ایران داده و گفته است که «موجودی خیلی زود تمام خواهد شد».

گفته می‌شود بعضی از مردم ایران هزینهٔ این تجهیزات را بین ساکنان مجتمع‌های آپارتمانی تقسیم می‌کنند، درست همان‌طور که با ممنوعیت دیش‌های ماهواره‌ای در دههٔ ۱۳۷۰ برخورد شد.

سرکوب آزادی بیان

در ایران، دولت همهٔ زیرساخت‌های مخابراتی را تحت کنترل خود دارد و ورود فناوری ماهواره‌ای با چالش‌های فنی و حقوقی خاصی همراه است.

حسین امیرعبداللهیان، وزیر پیشین امور خارجهٔ ایران، در بهمن ۱۴۰۱ هشدار داد: «استارلینک با کمک دولت آمریکا فعالیت‌های غیرقانونی خود را در قلمرو جمهوری اسلامی ایران شروع کرده است. ایران این حق را برای خود محفوظ می‌دارد تا نسبت به هر گونه تهدیدی که در خصوص حاکمیت و تمامیت ارضی خود احساس نماید اقدام کند.»

گفته می‌شود افرادی که در ایران تجهیزات مخابراتی دریافت کرده‌اند با اتهام استفاده از آن تجهیزات برای برانگیختن ناآرامی‌ها در زاهدان و جاسوسی برای کشورهای خارجی دستگیر شده‌اند.

ایران‌وایر روز ۲۰ شهریور گزارش کرد: «بر اساس نظریهٔ مشورتی ادارهٔ کل حقوقی قوهٔ قضاییه، استفاده از اینترنت ماهواره‌ای جرم نیست، اما باید توجه داشت که تجهیزات استفاده از اینترنت ماهواره‌ای به‌صورت قاچاق صورت می‌گیرد.»

«و کالای قاچاق محسوب [می‌شود] و حمل، نگهداری، عرضه یا فروش این دستگاه‌ها جرم است.»

یک روزنامه‌نگار فعال در حوزهٔ فناوری در گفتگو با پیشتاز به‌شرط محفوظ ماندن هویتش هشدار داد احتمال دارد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که بعضی از شبکه‌های قاچاق را تحت کنترل خود دارد، پایش فعالیت کاربران استارلینک را بیازماید.

در آذر ۱۴۰۱، مهدی محبی، رئیس پیشین اتحادیهٔ صنف دستگاه‌های مخابراتی تهران، برآورد کرد ۸۰۰ ماهوارهٔ استارلینک وارد ایران شده است، اما اسپیس‌ایکس گفت نزدیک به ۱۰۰ ماهوارهٔ استارلینک در ایران فعال است.

رژیم ایران همواره با قطع اینترنت، دسترسی به اطلاعات را محدود کرده است، به‌ویژه در سرکوب مرگبار خیزش‌های مردم ایران، از جمله در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۴۰۱.

رژیم با قطع اینترنت، توانسته است بدون ترس از برملا شدن واقعیت، علیه معترضان اعمال خشونت کند و امکان مردم ایران را برای اشتراک‌گذاری اطلاعات، عکس و ویدیو در شبکه‌های اجتماعی محدود کند.