نوشتهٔ پیشتاز | 2023-09-29

روز چهارشنبه (پنجم مهرماه) که جمهوری اسلامی غرق در درخشش پرتاب موفقیت‌آمیز ماهوارهٔ نور ۳ و قرار گرفتن آن در مدار بود، یک انبار نظامی برای بار دوم طی کمتر از یک هفته آتش گرفت.

روز چهارشنبه، ایران مدعی شد که یک ماهوارهٔ تصویربرداری را با موفقیت به فضا پرتاب کرده است؛ این ماهواره سومین نمونه از ماهواره‌های سری «نور» بود که دو نمونهٔ اول آن در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۱ پرتاب شده بود.

محل پرتاب اعلام نشده است.

خبرگزاری‌های ایرانی گفتند این ماهواره مانند ماهوارهٔ نور ۲ با ماهواره‌بر سه‌مرحله‌ای «قاصد» پرتاب شده است.

عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات ایران، گفت ماهوارهٔ نور ۳ -- که یک ماهوارهٔ نظامی ساخت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است -- در مدار ۴۵۰ کیلومتری به دور زمین می‌چرخد.

رسانه‌های تندرو و وابسته به سپاه پاسداران پرتاب این ماهواره را «پیروزمندانه و مطابق با اصول سپاه پاسداران انقلاب اسلامی» توصیف کردند.

روزنامهٔ بسیار تندروی کیهان -- که به علی‌خامنه‌ای، رهبر ایران، نزدیک است -- به‌نقل از مقام‌های ارشد سپاه پاسداران نوشت این ماهواره «مأموریت‌های اپتیکی و جمع‌‌آوری سیگنال را انجام می‌دهد».

روز پنجشنبه، وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده نسبت به پرتاب ماهوارهٔ جدید ایران و برنامه‌های پرتابگر فضایی آن ابراز نگرانی کرد.

متیو میلر، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ آمریکا، در کنفرانس مطبوعاتی روزانهٔ این وزارتخانه گفت: «ما مدت‌هاست نگرانی‌های خود را نسبت به برنامه‌های پرتابگر فضایی ایران روشن کرده‌ایم چرا که این برنامه‌ها مسیری برای گسترش سامانه‌های موشکی دوربردتر این کشور فراهم می‌کنند».

«در پرتابگرهای فضایی از فناوری‌هایی استفاده می‌شود که تقریباً با فناوری‌های به‌کاررفته در موشک‌های بالستیک یکسان و قابل تبادل است.»

میلر افزود که استمرار ایران در پیشبرد توانمندی‌های خود در زمینهٔ موشک‌های بالستیک «تهدیدی جدی برای امنیت منطقه‌ای و بین‌المللی محسوب می‌شود و همچنان نگرانی مهمی در موضوع منع گسترش به‌شمار می‌رود».

او گفت: «ما همچنان از انواع ابزارهای منع گسترش، از جمله تحریم‌ها، برای مقابله با ادامهٔ پیشرفت برنامهٔ موشک‌های بالستیک ایران و توانایی آن برای گسترش موشک‌ها و فناوری‌های مرتبط با دیگران استفاده خواهیم کرد».

«بدون پیشرفت معنادار»

روز پنجشنبه، یک روز پس از پرتاب ماهواره، یک انبار وزارت دفاع ایران در شمال‌شرق تهران آتش گرفت. به‌گفتهٔ ساکنان، برای مدت طولانی منطقهٔ بزرگی از شهر را دود فراگرفته بود.

تنها شش روز پیش از این حادثه، همان ساختمان ۲٫۰۰۰ مترمربعی آتش گرفته بود.

در آن زمان، وزارت دفاع ایران اعلام کرد آتش خنثی شده و «خوشبختانه تلفاتی نداشته است».

مقام‌ها در مورد علت آتش‌سوزی اول یا خسارات آن سکوت اختیار کرده‌اند. اما ادعا می‌کنند که همین آتش‌سوزی، عامل غیرمستقیم آتش‌سوزی دوم بوده، که به‌گفتهٔ آنها در اثر پاکسازی ضایعات آتش‌سوزی اول به‌ وقوع پیوسته است.

در شرایطی که مردم ایران با حکومتی ناکارآمد و بحران اقتصادی کمرشکن دست و پنجه نرم می‌کنند، پرتاب یک ماهواره پرهزینه آنچنانکه دولت انتظار داشت مورد حمایت قرار نگرفت.

یک استاد دانشگاه در زمینهٔ هوافضا به پیشتاز گفت: «ما به‌اندازهٔ کافی هواپیمای فعال برای کاربرد تجاری نداریم، ولی باید به این افتخار کنیم که بعد از چند تلاش ناموفق توانسته‌ایم یک ماهواره پرتاب کنیم».

این استاد دانشگاه، که مایل به افشای نامش نبود، گفت: «دولت و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پول مردم را با پرتاب ناموفق ماهواره و انجام فعالیت‌های هسته‌ای هدر می‌دهند».

وی افزود: «آنها کلی پول خرج عراق، لبنان، سوریه و یمن می‌کنند. اما مردمی که مالیات می‌دهند اولویتشان نیستند.»

وی خاطرنشان کرد: «مردم حتی در شهرهای بزرگ ایران حمل‌ونقل عمومی کافی ندارند. اصلاً به‌جای پیشرفت پسرفت کرده‌ایم.»

«چرا کشوری که وسایل حمل‌ونقل کافی ندارد باید به ماهواره یا رآکتور هسته‌ای فعال نیاز داشته باشد؟»

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: «سپاه پاسداران با پرتاب این ماهواره‌ها می‌خواهد لاف برتری و فناوری پیشرفتهٔ خود را بزند. اما هر کسی که قدری معلومات داشته باشد می‌داند که هیچ پیشرفت معناداری وجود ندارد؛ به همین دلیل است که پرتاب ماهواره‌های قبلی هم با مشکلات فنی عدیده با شکست مواجه شد.»

شام و ناهار هیچی

یک ضرب‌المثل قدیمی در زبان فارسی هست که می‌گوید: «آفتابه و لگن هفت دست، ولی شام و ناهار هیچی». برخی از ناظران معتقدند این ضرب‌المثل مصداق شرایط امروز ایران است.

آنها می‌گویند رژیم ایران نیازها و خواسته‌های مردم را نادیده می‌گیرد و از تحریم‌هایی می‌نالد که عاقبت اقدامات خود اوست.

در عین حال، حکومت ایران لاف برنامه‌های فضایی و هسته‌ای خود را می‌زند و هر سال پول را از مردم دریغ می‌کند و بودجهٔ کلانی به این برنامه‌ها تخصیص می‌دهد که هیچ مزیت ملموسی برای مردم ندارند.

اگرچه ایران یکی از بزرگ‌ترین برنامه‌های موشکی خاورمیانه را دارد، طی سال‌های اخیر چند پرتاب ناموفق ماهواره داشته است.

یک تحلیلگر مسائل نظامی اهل ایران به پیشتاز گفت: «این برنامه سال‌ها درگیر عدم هماهنگی دقیق و همچنین سخت‌افزار قدیمی و مدیریت ناکارآمد بوده، اما سپاه پاسداران هیچ وقت چنین چیزی را قبول نکرده است».

این تحلیلگر با شرط محفوظ ماندن هویتش گفت: «این برنامه با وجود پول‌های هنگفتی که رژیم مدام به آن اختصاص می‌دهد هنوز مشکلات ریشه‌داری دارد».

وی افزود: «سیاست‌های مداخله‌جویانه و توسعه‌طلبانهٔ رژیم در منطقه و ورای آن موجب انزوا و تحریم کشور شده است».

او خاطرنشان کرد به همین دلیل، دولت نمی‌تواند بسیاری از تجهیزات قدیمی یا ناقص موجود در بخش‌های نظامی یا حتی غیرنظامی مانند شرکت‌های هواپیمایی را تعویض کند.

وی افزود: «دولت ادعا می‌کند که پول کافی برای پرداخت حقوق کافی به کارمندان و بازنشستگان خود ندارد تا آنها بتوانند -- حداقل تا حدی -- از پس تورم بالا بربیایند».

«اما به‌نحوی از پس هزینه‌های گزاف یک برنامهٔ بزرگ ماهواره‌ای برمی‌آید.»

طبق برآورد رسانه‌های داخلی، دست‌کم ۵۰ درصد و شاید حتی ۷۰ درصد از مردم ایران زیر خط فقر زندگی می‌کنند.