نوشتهٔ سامح عبدالفتاح | 2025-03-16

کنشگران و کارشناسان می‌گویند رژیم سوریه در دوران قدرت خود از لشکر چهارم ارتش تحت فرماندهی ماهر اسد، برادر بشار اسد، به‌عنوان ابزار سرکوب و یکی از منابع اصلی تأمین مالی فعالیت‌های خود استفاده می‌کرد.

با وجود اینکه سقوط رژیم پایان کار لشکر چهارمرا رقم زد، برخی ابراز نگرانی کرده‌اند که اعضای سابق این لشکر به فعالیت‌های مخفیانه روی آورده‌اند و ممکن است در آینده با تأمین مالی اقدامات خشونت‌آمیز علیه حاکمان جدید سوریه دردسر ایجاد کنند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، اندکی پس از آن که غیاث دالا، از ژنرال‌های سابق لشکر چهارم، در شبکه‌های اجتماعی از تشکیل «شورای نظامی برای آزادسازی سوریه» خبر داد، دور تازه‌ای از خشونت‌های مرگبار در سواحل مدیترانه سوریه آغاز شد.

محمد البیک، کنشگر رسانه‌ای سوری، به پیشتاز گفت که لشکر چهارم پس از قیام سال ۱۳۹۰، زمانی که پس از یک دوره عملیات مخفیانه آغاز به فعالیت کرد، به‌عنوان ابزار سرکوب رژیم مطرح شد.

او گفت که ماهر اسد فرماندهی عملیات را بر عهده داشت؛ چرا که رئیس‌جمهوری سوریه نمی‌خواست نام او مستقیماً با «اقدامات شنیع» لشکر چهارم گره بخورد.

او افزود که این اقدامات شامل سرکوب، «قتل‌عام، سرقت، غارت، قاچاق، تولید، و صادرات مواد مخدر، به‌ویژه قرص‌های کپتاگون» بود.

او گفت که در ازای خدمات ماهر اسد و افراد نزدیک به او، به آنها اختیارات گسترده‌ای داده شد که آنها را قادر می‌ساخت بسیاری از مناطق سوریه را کنترل کنند.

میراث اقتصادی لشکر چهارم

محمود مصطفی، اقتصاددان سوری و استاد دانشگاه دمشق، به پیشتاز گفت که اقدامات لشکر چهارم در طول بیش از یک دهه زیربنای اقتصاد سوریه را هدف قرار داد.

او گفت: «جبران کردن اقداماتی که رژیم سابق سوریه توسط ابزارهای سرکوبگر و مالی خود از طریق لشکر چهارم انجام داد، به مدت زیادی نیاز دارد..»

او توضیح داد: «ماهر اسد یک امپراتوری مالی بنا کرد که بدون استثنا تمامی تأسیسات اقتصادی را تحت کنترل خود داشت.»

مصطفی گفت: «ماهر اسد و حلقهٔ افراد نزدیک به او بیشتر فعالیت‌های تجاری و اقتصادی را یا به‌طور مستقیم تحت کنترل داشتند، یا با وضع هزینه‌های گزاف، اجازهٔ انجام این فعالیت‌ها را صادر می‌کردند.»

او گفت: «در دوران حکومت اسد، لشکر چهارم توانست از تحولات و درگیری‌ها، از جمله از طریق غارت سازمان‌یافتهٔ خانه‌هایی که صاحبانشان فرار کرده بودند و نیز استخراج آهن و مس، بهره‌برداری کند.»

اما سقوط رژیم سوریه ضربه‌ای شدید به لشکر چهارم و متحد اصلی آن یعنی حزب‌الله لبنان وارد کرد.

او گفت که در نتیجهٔ بسته شدن گذرگاه‌های مرزی با عراق و لبنان و تشدید کنترل حریم هوایی و مناطق ساحلی برای پایان دادن به قاچاق، جریان درآمد هر دو گروه به‌شدت کاهش یافت.