نوشتهٔ الفاصل | 2024-01-27

حوثی‌های مورد حمایت ایران سال‌ها از نفتکش رو به تخریب صافر به‌عنوان اهرم فشار سیاسی استفاده کرده و موجب کندی و مانع‌تراشی عامدانه برای اقدامات جلوگیری از آلودگی نفتی دریای سرخ شده‌اند.

در تیرماه که نفتکش ناتیکا متعلق به سازمان ملل متحد وارد منطقه شد و عملیات خروج ۱/۱۴ میلیون بشکه نفت خام از بدنهٔ رو به تخریب این کشتی را آغاز کرد، نگرانی‌ها کمتر شد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، در مردادماه نیز سازمان ملل متحد از تکمیل عملیات پیچیدهٔ انتقال این نفت به کشتی جدیدی خبر داد، که گام مهمی در دفع یک فاجعهٔ زیست‌محیطی و اقتصادی بود و باز هم از نگرانی‌ها کاست.

اما اکنون با تداوم حملات حوثی‌ها علیه کشتی‌های تجاری بین‌المللی در دریای سرخ، مابقی کار متوقف شده و تهدید یک خطر جاری زیست‌محیطی افزایش یافته است.

سازمان ملل متحد گفت برای تکمیل این پروژه، لازم است کشتی صافر یدک‌کشی و اسقاط شود، که همچنان «با توجه به اینکه حاوی پسماند نفتی چسبناک است و در خطر متلاشی‌شدن قرار دارد، یک تهدید زیست‌محیطی باقی‌مانده محسوب می‌شود».

یک سخنگوی برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد به خبرگزاری فرانسه گفت این شرایط «منجر به چالش‌های عملیاتی و مالی پیش‌بینی‌نشده» برای پروژهٔ صافر شده و پیشبرد آن را دشوار کرده است.

سازمان ملل متحد هنوز برای تکمیل این عملیات به‌دنبال جلب حمایت‌های فوری است.

به‌گفتهٔ برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد، بعضی از کشورها و هم‌پیمانان بیش از ۱۲۱/۲ میلیون دلار تعهد کمک داده‌اند، اما هنوز خلأ بودجهٔ بزرگی وجود دارد چرا که حدود ۲۱/۸ میلیون دلار دیگر برای تأمین بودجهٔ کامل مرحلهٔ اضطراری این عملیات لازم است.

سخنگوی این برنامه گفت: «پس از بررسی‌های فراوان، سازمان ملل متحد چارهٔ دیگری جز تعلیق پروژه در این برهه نداشت و مراتب نیز به اطلاع مقام‌ها رسیده است.»

«ما همچنان تحولات صحنه را با دقت و از نزدیک دنبال می‌کنیم.»

بدر السیف، استاد دانشگاه کویت، به خبرگزاری فرانسه گفت تأخیر در پروژهٔ صافر «جزء تبلیغات ضدآمریکایی قرار می‌گیرد که (حوثی‌ها) خوب بلدند سرهم کنند».

او گفت این گروه «از همهٔ برگ‌هایی که در اختیار دارد استفاده خواهد کرد» تا ائتلاف بین‌المللی شکل‌یافته برای محافظت از کشتی‌های خطوط کشتی‌رانی دریای سرخ را لکه‌دار کند.

احتمال فاجعه

کشتی صافر در بندر رأس عیسی در دریای سرخ لنگر انداخته است، جایی در میان آب‌های منطقه‌ای بندر حدیده که تحت کنترل حوثی‌ها قرار دارد.

به‌دلیل جنگ یمن، عملیات‌های تعمیر و نگهداری صافر در سال ۱۳۹۴ تعلیق یافت و برنامهٔ توسعهٔ سازمان ملل متحد سال‌ها هشدار داده بود که این کشتی ممکن است «هر لحظه منفجر شود».

خدمهٔ مسئول اسکلت نفتکش صافر، متشکل از حداکثر هشت ملوان و مهندس، سال‌ها این کشتی را شناور نگه داشتند و از بروز یک فاجعهٔ زیست‌محیطی جلوگیری کردند.

غرق‌شدن کشتی یا انفجار روی عرشهٔ آن ممکن بود آلودگی نفتی بزرگی را رقم بزند و روستاهای ماهیگیری ساحلی را که منبع معیشت بخش بزرگی از جمعیت یمن است به خطر بیندازد.

سازمان ملل متحد گفت در صنعت ماهیگیری منطقه نیم میلیون نفر شاغلند و در صورت بروز این‌گونه آلودگی نفتی، معیشت ۲۰۰٫۰۰۰ نفر «بلافاصله از بین می‌رود».

از آبان‌ماه که حوثی‌ها حملات موشکی و پهپادی خود را علیه کشتی‌های تجاری بین‌المللی در دریای سرخ آغاز کردند، بسیاری از ماهیگیران ترسیده‌اند به دریا بزنند مبادا که گرفتار این درگیری شوند.

آنها می‌گویند حملات حوثی‌ها حرفهٔ ماهیگیری و درآمد بیش از یک میلیون خانوادهٔ ساکن مناطق ساحلی را، که اکثراً در استان حدیده زندگی می‌کنند، به خطر می‌اندازد.

یک آلودگی نفتی گسترده می‌توانست بنادر حیاتی و تردد دریایی را تحت‌الشعاع قرار دهد، یک فاجعهٔ بوم‌شناختی را رقم بزند، و کارخانه‌های نمک‌زدایی را به تعطیلی بکشاند.

نیز به‌گفتهٔ سازمان ملل متحد، تأثیر این آلودگی نفتی می‌توانسته است علاوه بر یمن به عربستان سعودی، اریتره، جیبوتی و سومالی برسد و فاجعه‌ای بیافریند که پاکسازی آن بیش از ۲۰ میلیارد دلار هزینه خواهد داشت.

هشدارهای مکرر

چند سال پیش با سوراخ شدن یکی از لوله‌های نفتکش صافر و نشت آب دریا به داخل محفظهٔ موتور آن، دولت یمن بارها نسبت به احتمال یک فاجعهٔ زیست‌محیطی هشدار داد و زنگ خطر را به صدا درآورد.

اما کمیتهٔ اقتصادی دولت یمن گفت با وجود این خطر، حوثی‌ها همچنان صافر را اهرم فشار قرار داده و امنیت دریای سرخ را تهدید کرده‌اند.

به‌گفتهٔ این کمیته، گروه حوثی‌ها اجازه نداده‌اند کار سرویس و نگهداری بر روی کشتی انجام شود یا سازمان ملل متحد بار آن را تخلیه کند، گرچه دولت برای فراهم آوردن چنین امکانی چندین امتیاز پیشنهاد کرده است.

گرچه انتقال نفت از صافر به ناتیکا در مرداد پایان یافت، مشکلات بسیاری هنوز پابرجاست چرا که طرف‌های درگیر جنگ در یمن هنوز باید بر سر مسئلهٔ مالکیت نفت آن تصمیم بگیرند.

ادریس الشامی، مدیرکل اجرایی شرکت صافر مستقر در صنعا که از سوی حوثی‌ها به این سمت منصوب شده است، در تیرماه گفت: «زمانی که نفت را منتقل کردیم، آن موقع باید از کشتی جدید مراقبت کنیم.»

الشامی گفت: «بنابراین، مشکل را از یک کشتی قدیمی‌تر و فرسوده‌تر به یک کشتی جدیدتر منتقل می‌کنیم، اما شرایط دریا بسیار سخت است و اگر مدتی از آن نگهداری نشود، باز با همان مشکل روبه‌رو می‌شویم.»