نوشتهٔ پیشتاز و خبرگزاری فرانسه | 2023-09-12

دبی -- کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ هشدار داده است که نُه سال پس از آغاز جنگ داخلی خانمان‌سوز در یمن، این کشور یکی از بالاترین آمارهای آلودگی با مین‌های زمینی و دیگر بمب‌های مرگبار را در جهان دارد.

کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ گفت با کودتای حوثی‌های مورد حمایت ایران در شهریور ۱۳۹۳ و تصرف پایتخت یمن به‌دست آنها، این کشور عربی فقیر گرفتار جنگ شد و اکنون جزء سه کشور جهان است که از لحاظ تعداد مین‌های زمینی و دیگر بمب‌های باقی‌مانده از جنگ در بدترین وضعیت قرار دارند.

طبق برآورد تحلیلگران، طی سال‌های نابسامانی در یمن دست‌کم یک میلیون مورد مین‌گذاری صورت گرفته و تعداد زیادی خمپارهٔ عمل‌نکرده و دیگر مواد خطرناک نظامی بر جای مانده که هر روز برای مردم این کشور خطرآفرینی می‌کند.

فابریتزیو کاربنی، مدیر منطقه‌ای کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ در خاور میانه و نزدیک، گفت: «وقتی صحبت از آلودگی تسلیحاتی می‌شود، یمن در کنار افغانستان و عراق جزء سه کشوری است که به بیشترین میزان متأثر شده‌اند».

«این موضوع واقعاً ویرانگر است و تأثیر بسیار مهمی روی مردم و ایمنی آنها و همچنین معیشت آنها دارد.»

یک ائتلاف نظامی به رهبری عربستان سعودی از فروردین ۱۳۹۴ با حوثی‌ها وارد جنگ شده، جنگی که صدها هزار تلفات مستقیم و غیرمستقیم در اثر عواملی نظیر قحطی بر جای گذاشته است.

طبق اعلام پروژهٔ پایش تأثیر غیرنظامی که با سازمان ملل متحد مرتبط است، مین‌های زمینی، خمپاره‌های عمل‌نکرده و دیگر مواد باقی‌مانده از جنگ طی پنج سال گذشته موجب ۱٫۴۶۹ مورد تلفات غیرنظامی شده‌اند.

کاربنی گفت: «میزان مهمات عمل‌نکرده واقعاً زیاد است».

کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ سال گذشته پس از انجام یک سری مصاحبه دریافت که بیست درصد از دامداران ساکن در دو منطقهٔ نزدیک به خطوط مقدم جنگ وجود آلودگی مواد منفجره را در زمین‌های خود گزارش کرده‌اند.

طبق نظرسنجی دیگری که کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ از چوپانان انجام داده است، ۷۰ درصد از آنها حیوانات خود را در اثر مین‌های زمینی و دیگر مواد منفجره از دست داده‌اند.

کاربنی گفت: «این آلودگی آن‌قدر مهم و گسترده است که نمی‌توان همه چیز را خنثی کرد»، حتی اگر جنگ همین امروز تمام شود.

رژیم ایران با حمایت از حوثی‌ها از طریق آموزش و تأمین سلاح و پول، موجب تشدید اوضاع وخیم یمن طی نُه سال گذشته شده است.

ایران نیز مثل یمن، البته نه به این میزان، مین‌های زمینی مخفی و مواد منفجره‌ای دارد که از جنگ هشت‌سالهٔ ایران و عراق بر جای مانده‌اند.

هنوز مردم ساکن مناطق غرب و جنوب ایران، از جمله کودکان، هر روز با خطر انفجار مین‌های عمل‌نکرده مواجهند. با این حال، دولت برای رسیدگی به این مشکل عملیات‌های مین‌زدایی را به‌اندازهٔ کافی انجام نداده است.

مین‌های ساخت داخل

سمیه المحمود، سخنگوی پروژهٔ سعودی پاکسازی مین‌های زمینی، گفت حوثی‌ها در منازل، مدارس و مناطق کشاورزی و حتی اطراف منابع آب مین‌گذاری کرده‌اند.

خانم محمود گفت حدود ۸۵ درصد از مین‌ها «ساخت داخل است».

پروژهٔ سعودی پاکسازی مین‌های زمینی در فاصلهٔ بین آغاز عملیات خود در یمن در اواسط تیر ۱۳۹۷ تا اواسط دی‌ماه ۱۴۰۱، با خنثی کردن ۳۷۹٫۶۰۵ مین زمینی و بمب دست‌ساز، موفق به پاکسازی ۴۲٫۶۴۴٫۰۲۱ کیلومتر مربع از اراضی یمن شده است.

اشراق المقطری، سخنگوی کمیسیون ملی تحقیق پیرامون اتهامات نقض حقوق بشر در یمن، گفت: «حتی یک روز بدون جان باختن قربانیان مین‌های زمینی در استان‌های مورد حملهٔ حوثی‌ها نمی‌گذرد».

او گفت قربانیان مین‌های زمینی با خود فکر می‌کنند «جاده‌هایی که در آن تردد دارند مین زمینی ندارد چون انتظار ندارند نزدیک خانه، مسجد یا مزرعه مین‌گذاری شده باشد».

خانم مقطری افزود: «هیچ جای امنی وجود ندارد، خصوصاً در مناطقی که صحنهٔ درگیری‌های مسلحانه بوده یا مناطقی که حوثی‌ها سعی دارند تصرف کنند»، چرا که حوثی‌ها مخفیانه در این مناطق مین‌گذاری می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد کاشت مین‌های زمینی «مصداق نقض مداوم حقوق غیرنظامیان است».

عملیات پاکسازی شاید «دهه‌ها» طول بکشد

پس از برقراری آتش‌بس فروردین ۱۴۰۱ با میانجی‌گری سازمان ملل متحد، جنگ یمن تا حد قابل ملاحظه‌ای فروکش کرده و این آرامش نسبی حتی پس از انقضای توافق در مهر سال گذشته همچنان تا حد زیادی پابرجاست.

اما به‌گفتهٔ کاربنی، حتی اگر صلح برقرار بماند پاکسازی اراضی از مواد منفجره سال‌های زیادی طول خواهد کشید؛ وی افزود چنین کاری نیازمند منابع، تخصص و ماشین‌آلات زیادی است.

او گفت: «در مورد شاید چند دهه حرف می‌زنیم. اما باز هم مسئله، مسئلهٔ منابع است.»

کاربنی افزود: «امروز ما اطلاع‌رسانی می‌کنیم و آموزش می‌دهیم».

«ما با جوامع جلسه برگزار می‌کنیم و در مورد خطرات مرتبط با مهمات عمل‌نکرده به آنها آگاهی می‌دهیم، یا اینکه اگر بقایای جنگ را پیدا کردند... باید به ما اطلاع بدهند تا بتوانیم با مراجع و همکاران مختلف [برای پاکسازی] هماهنگی کنیم.»

او گفت: «این موضوع تقریباً برای ما جدید است».

کاربنی یادآور شد که کمیتهٔ بین‌المللی صلیب سرخ تلاش‌های تازه‌ای هم در زمینهٔ شناسایی و برگرداندن اجساد نیروهای کشته‌شدهٔ همهٔ طرف‌ها به‌راه انداخته است.

وی گفت: «اجساد زیادی هست که جا مانده و ما واقعاً می‌خواهیم با همهٔ طرف‌های این جنگ کار کنیم تا انرژی و نیروی بیشتری صرف این کار شود».

«داریم روی پزشکی قانونی سرمایه‌گذاری می‌کنیم؛ در زمینهٔ تلاش برای جمع کردن همهٔ طرف‌ها دور میز سرمایه‌گذاری می‌کنیم.»

در اردیبهشت‌ماه، نیروهای حوثی و دولتی اجساد ۴۳ تن از نیروهای خود را مبادله کردند که تاکنون بزرگ‌ترین مبادلهٔ این‌چنینی بین دو طرف بوده است. آنها یک‌ماه پیش از آن نیز حدود ۹۰۰ زندانی را آزاد کرده بودند.