نوشتهٔ سماح عبدالفتاح | 2023-11-02

کارشناسان می‌گویند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و نیروهای وابسته به آن در کشورهای محل حضور خود از زیرساخت‌های حیاتی استفاده می‌کنند و جان غیرنظامیان را به خطر می‌اندازند.

این زیرساخت‌ها شامل بیمارستان‌ها، مدارس، ساختمان‌های دولتی، جاده‌ها، پل‌ها و فرودگاه‌ها، بنادر دریایی و گذرگاه‌های مرزی زمینی است.

جمیل ابوحمدان، کارشناس مسائل نظامی لبنانی و افسر بازنشستهٔ ارتش لبنان، گفت این کار رویهٔ سازمان‌یافته‌ای است که با هدف گسترش حضور این نیروها در اراضی مورد نظرشان انجام می‌شود.

ابوحمدان به الفاصل وابسته به پیشتاز گفت: «این موضوع در لبنان به خطوط قرمزی رسیده است که قابل چشم‌پوشی یا تلاقی نیست»؛ وی مدعی شد «حزب‌الله کنترل کامل سرویس امنیت عمومی لبنان را به‌دست گرفته است».

او گفت این سازمان مسئول نظارت بر بنادر زمینی، دریایی و هوایی است، «که در نتیجه امکان قاچاق حجم بسیار زیادی از سلاح، موشک و پرسنل به لبنان و کشورهای همسایه را برای [حزب‌الله] فراهم آورده است».

وی افزود حزب‌الله با گماشتن وابستگان مخفی خود در سمت‌های کلیدی این سازمان‌ها و تأسیسات با هدف کسب اطلاعات برای این حزب، از دستگاه‌های نظارتی، رادارها و تجهیزات نظارتی ارتش نیز سوءاستفاده می‌کند.

ساکنان مناطق تحت نفوذ حزب‌الله نیز نسبت به استقرار انبارهای مهمات و موشک این حزب در مناطق خود ابراز نگرانی کرده‌اند و می‌گویند امکان انفجار این انبارها وجود دارد.

پس از انفجار عظیم ۱۴ مرداد ۱۳۹۹ در بندر بیروت، همان جایی که حجم عظیمی از مادهٔ شیمیایی صنعتی نیترات آمونیوم سال‌ها بی‌حساب و کتاب نگهداری می‌شده است، این ترس نیز در دل مردم تشدید شد.

حالا ساکنان از ترس انفجار یک انبار تسلیحات در میان شهرشان می‌گویند.

این ترس در میان ساکنان شویفات، حدث و دیگر شهرهای غرب درهٔ بقاع، به‌ویژه شهرهای نزدیک آبگیر رودخانهٔ لیتانی، کاملاً ملموس است.

در گزارش‌های رسانه‌ای مربوط به سال ۱۴۰۰ به وجود قریب به ۳۰ انبار تسلیحات حزب‌الله در سراسر کشور اشاره شده است و اینکه این انبارها محل تولید، نگهداری و پرتاب موشک‌های میان‌برد ایرانی (موشک‌های فاتح-۱۱۰/ام-۶۰۰) است.

در گزارشی که روز ۲۵ آبان ۱۴۰۰ از شبکهٔ تلویزیونی الحره پخش شد، یکی از عناصر حزب‌الله که از این حزب جدا شده و اکنون ساکن اروپاست افشا کرد که این حزب انبارهای تسلیحات خود را در سراسر کشور برپا کرده است تا از «خودکفایی در زمینهٔ سلاح و مهمات» در همهٔ مناطق اطمینان حاصل کند.

او به این رسانه گفت: «کارخانه‌ها و انبارها در سراسر خاک لبنان پراکنده شده و در میان محله‌های مسکونی قرار گرفته است».

وی افزود: «این حزب نقشهٔ مختص خود را از لبنان دارد که در آن کشور به نواحی نظامی تقسیم شده و انبارها و سایت‌ها در همهٔ استان‌ها قرار گرفته است».

حزب‌الله جنوب لبنان را به دو ناحیه تقسیم کرده است: جنوب رودخانهٔ لیتانی (یگان بدر) و شمال لیتانی (یگان نصر).

این فرد گفت سلاح‌ها و مهمات در مجتمع‌های مسکونی متعلق به اعضای حزب‌الله در منطقهٔ جیه واقع در شهر شوف نگهداری می‌شود.

سوءاستفاده از غیرنظامیان به‌عنوان «سپر انسانی»

شیار ترکو، پژوهشگر مسائل ایران، گفت گروه‌های مسلح مورد حمایت ایران «با استثمار هر آنچه از لحاظ زیرساخت‌ها و ساختمان‌ها و نهادها قابل بهره‌کشی است، برای گسترش بر کشورهای محل تشکیل خود اتکا می‌کنند».

او گفت: «این همان اتفاقی است که دارد در لبنان، سوریه، عراق و یمن رخ می‌دهد و این گروه‌ها در این کشورها پای‌بست محکمی دارند که امکان تشکیل دولت‌های موازی و کنترل اهرم‌های این کشورها را برایشان فراهم آورده است».

وی افزود: «این گروه‌ها نه‌تنها از نظر لجستیکی یا اطلاعاتی از زیرساخت‌ها بهره‌کشی می‌کنند، بلکه تجاوزشان به استفاده از ساختمان‌های دولتی و بیمارستان‌ها در حکم انبار سلاح و مواد منفجره و موشک هم کشیده می‌شود».

او به الفاصل گفت: «در موارد بسیاری، آنها از برخی تأسیسات غیرنظامی به‌عنوان پایگاه پرتاب موشک استفاده کرده‌اند، که جان غیرنظامیان را در خطر واقعی قرار داده یا آنها را در معرض خطر مرگ یا جراحت قرار داده است».

در دیرالزور سوریه، شبه‌نظامیان مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در محلات مسکونی ستاد برپا کرده و انبارهای مهمات خود را به آنجا منتقل کرده‌اند تا هدف حملات ائتلاف بین‌المللی قرار نگیرند.

فعالان گفتند شبه‌نظامیان با اختفا در مناطق مسکونی و استفاده از ساکنان آن مناطق به‌عنوان سپر انسانی، نه‌تنها جان نیروهای خود را حفظ می‌کنند، بلکه از تجهیزات مورد استفاده در ساخت موشک و پهپادهای انفجاری نیز محافظت می‌کنند.

آنها گفتند پس از زمین‌لرزهٔ ویرانگر بهمن سال گذشته که بخش‌هایی از سوریه و ترکیه را لرزاند، این گروه‌ها به گونه‌ای مقر و زرادخانه و کارخانه‌های موشکی خود را استتار کرده‌اند که شبیه انبارهای ذخیرهٔ مواد غذایی برای توزیع کمک بین زلزله‌زدگان باشد.

ذخیرهٔ سلاح در میان مردم غیرنظامی

به‌گفتهٔ تحلیلگران، در یمن نیز حوثی‌های مورد حمایت ایران شهر پرجمعیت صنعا را با بیش از ۲/۵ میلیون نفر جمعیت به یک «منطقهٔ نظامی» تبدیل کرده‌اند و سلاح‌های مرگبار خود را در محله‌های مسکونی آن مونتاژ و ذخیره می‌کنند.

آنها گفتند وجود انبارها و کارگاه‌های سلاح در صنعا و حضور مستشاران نظامی سپاه پاسداران و حزب‌الله جمعیت غیرنظامی شهر را در معرض خطر بزرگی قرار داده است.

طی انفجار بزرگی که بهمن ۱۳۹۸ در خانهٔ محمد حمیدالدین، سرکردهٔ حوثی‌ها، در روستای قابل واقع در شمال صنعا رخ داد، یک کارگاه حوثی‌ها برای ساخت بمب هویدا شد.

در این انفجار که ساکنان را به وحشت انداخت و باعث فرو ریختن بخشی از یک خانهٔ سه‌طبقه شد، چند مرد در حین تجهیز تعدادی پهپاد به مواد منفجره کشته یا زخمی شدند.

در آذر ۱۳۹۷، یک انبار تسلیحات متعلق به حوثی‌ها در بخش جراف صنعا که تحت کنترل شبه‌نظامیان حوثی قرار دارد منفجر شد.

ساکنان منطقه گفتند در اثر شدت انفجار در تأسیساتی در پارک عمومی ثوره، که محل اختفای سلاح‌های حوثی‌ها بوده است، از خانه‌های خود گریخته‌اند.

رسانه‌های محلی گزارش کردند که در آبان همان سال نیز وقوع یک آتش‌سوزی باعث انفجاری قوی در انبار مهمات یک تاجر اسلحه در یکی از بخش‌های استان جوف تحت کنترل حوثی‌ها شده و منجر به کشته شدن دست‌کم ۲۰ نفر و جراحت ده‌ها تن دیگر شده است.

بشیر البسام، وکیل اهل سوریه، به الفاصل گفت: «زیرساخت کشورها، به‌ویژه در مواقع کشمکش... خط قرمزی است که مطلقاً نمی‌توان از آن رد شد چون متعلق به غیرنظامیان است».

او گفت این اموال، دارایی‌ها و خدمات یا جزء اموال عمومی است یا متعلق به سازمان‌های دولتی «و بنابراین هر گونه دست‌درازی به آن یا بهره‌کشی طرف‌های دیگر بی‌تردید جرم است و مجازات قانونی دارد».

وی افزود کنترل «گسترش هشت‌پامانند» شبه‌نظامیان همسو با ایران در زیرساخت‌ها و مناطق غیرنظامی دشوار است چون «نیازمند تلاش طولانی و شاید مداخلهٔ امنیتی و نظامی است که ممکن است به غیرنظامیان آسیب برساند».