نوشتهٔ پیشتاز | 2023-11-07

در هفته‌های اخیر و هم‌زمان با ادامهٔ جنگ اسرائیل و حماس در غزه، مقامات حماس در مسکو و تهران دیده شده‌اند. این به‌روشنی نشان می‌دهد که دولت‌های دو کشور درهای خود را به‌روی این گروه تروریستی فلسطینی باز نگه داشته‌اند.

بنا بر گزارش رسانه‌های روسی و ایرانی، موسی ابومرزوق، نمایندهٔ حماس، روز ۴ آبان برای گفت‌و‌گو با دیپلمات‌های روس و علی باقری کنی، معاون وزیر امور خارجهٔ ایران، در مسکو حضور داشت.

خبر این سفر اعلام نشد و نخستین بار ریانووستی، خبرگزاری دولتی روسیه، آن را گزارش کرد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ روسیه، بعداً این گزارش را بدون ارائهٔ جزئیات تأیید کرد.

به‌گفتهٔ حماس، که عکسی از این نشست منتشر کرده است، میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجهٔ روسیه و نمایندهٔ ویژهٔ روسیه در امور خاورمیانه، میزبان این نشست بوده است.

این گفت‌و‌گوها نشان می‌دهد مسکو، که به‌شدت گرفتار جنگ خود در اوکراین است، تلاش می‌کند خود را به‌عنوان یک میانجی به جنگ اسرائیل و حماس وارد کند.

به گزارش خبرگزاری ریانووستی، وزارت امور خارجهٔ روسیه از این فرصت برای آزادی هشت گروگان اسرائیلی‌-روسی که در غزه نگهداری می‌شدند، استفاده کرده است.

ابومرزوق گفت: «ما به‌دنبال آن افراد می‌گردیم ... این کار دشواری است، اما ما در حال جست‌و‌جو هستیم. و هنگامی که آنها را پیدا کنیم، آزادشان خواهیم کرد. ما بسیار مراقب این فهرست هستیم و آن را با دقت بررسی خواهیم کرد؛ چرا که روسیه را دوست نزدیک خود می‌دانیم.»

به گزارش بی‌بی‌سی، حماس در بیانیه‌ای اعلام کرد که از موضع ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و «تلاش‌های دیپلماسی فعال روسیه» قدردانی می‌کند.

به گزارش خبرگزاری دولتی ایران، ایرنا، ابومرزوق در دیدار با کنی گفت که از حمایت رژیم ایران قدردانی می‌کند.

«پشتیبانی از تروریسم»

اسرائیل، در یک سرزنش عمومی کم‌سابقه علیه روسیه، تصمیم کرملین برای دعوت از نمایندگان حماس به مسکو را محکوم کرد.

لیور هیات، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ اسرائیل، در ایکس (توییتر سابق) گفت: «اسرائیل دعوت از مقامات ارشد حماس به مسکو را، که اقدامی برای پشتیبانی از تروریسم و مشروعیت بخشیدن به جنایت‌های تروریست‌های حماس است، محکوم می‌کند.»

روسیه و ایران از حامیان دیرینهٔ حماس هستند. بسیاری از کشورها حماس را به‌عنوان یک «سازمان تروریستی» شناسایی کرده‌اند.

به‌گفتهٔ مؤسسهٔ صلح بین‌المللی کارنگی مستقر در واشنگتن، «روسیه با پشتیبانی مستمر از حماس از سال ۱۳۸۵، آنچه که تروریست‌ها بیش از همه آرزویش را دارند -- یعنی تأثیر مشروعیت‌بخش به رسمیت شناختن -- به حماس ارائه می‌کند.»

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجهٔ روسیه، و بوگدانوف روز ۱۱ اسفند میزبان اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی این گروه، و هیأت او در مسکو بودند. این امر نشان می‌دهد که درهای مسکو همچنان به‌روی مقامات حماس باز است.

حتی پس از آن که حماس طی حملهٔ تروریستی ۱۵ مهر از غزه به اسرائیل بیش از ۱۴۰۰ نفر را کشت و بالغ بر ۲۰۰ تن را گروگان گرفت، کرملین به‌صراحت اعلام کرده است که روابط خود را با حماس قطع نخواهند کرد.

آناتولی ویکتوروف، سفیر روسیه در اسرائیل، روز ۲۵ مهر در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «برای انجام هر گونه مذاکرهٔ جدی و انجام اقدامات جدی، تماس‌ها ضروری است.»

به‌گفتهٔ بنیاد کارنگی، جنگ در غزه برای مسکو «فرصتی است تا خود را ... به‌عنوان یک شریک دیپلماتیک» در منطقه‌ای که آن را «از نظر راهبردی مهم» می‌‌داند، معرفی کند.

تدارکات مرگبار ایران

بنا بر گزارش وزارت امور خارجهٔ ایالات متحده در سال ۱۳۹۹، حکومت تهران سالانه ۱۰۰ میلیون دلار به گروه‌های شبه‌نظامی فلسطینی، از جمله حماس، جهاد اسلامی، و جبههٔ مردمی برای آزادی فلسطین- فرماندهی کل اختصاص می‌دهد.

سال گذشته، هنیه گفت که حماس ۷۰ میلیون دلار کمک نظامی از ایران دریافت کرده است.

زیاد نخاله، رهبر جهاد اسلامی، در جریان مصاحبه‌ای در روز ۲۸ فروردین، رقم بالاتری را اعلام کرد و گفت که حماس به‌تنهایی سالانه حدود ۱۵۰ میلیون دلار از ایران دریافت می‌کند.

همچنین، ایران صدها فروند پهپاد انفجاری شاهد را که ارتش روسیه برای هدف قرار دادن زیرساخت‌های غیرنظامی در اوکراین استفاده کرده است، به مسکو تحویل می‌دهد.

و ایران فناوری ساخت پهپادهای ایرانی را نیز در ازای جت‌های جنگندهٔٔ پیشرفته و انواع دیگر تسلیحات در اختیار روسیه قرار داده است.

تهران در نقش «بانیِ اصلی»

تهران نیز چندین بار درهایش را به‌روی مقامات حماس باز کرده است.

در روز ۴ آبان -- یعنی همان روزی که حماس برای مذاکره در مسکو بود -- هیأتی از تایلند با حماس در تهران دربارهٔ سرنوشت ۲۳ شهروند تایلندی که در حملهٔ ۱۵ مهر گروگان گرفته شده بودند، گفت‌وگو کرد.

آریپن اوتاراسین، که رهبری تیم سه‌نفره را بر عهده داشت، گفت که آنها در یک جلسهٔ دو‌ساعته با مقامات حماس در ایران شرکت کردند، اما نتوانستند تاریخی را برای آزادی این گروگان‌ها به‌دست آورند.

هنیه در سفر قبلی خود به تهران، که طی روزهای ۲۹ و ۳۰ خرداد انجام داده بود، ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری ایران، و دیگر مقامات را از آخرین وضعیت غزه و کرانهٔ باختری آگاه کرد.

نخاله از جهاد اسلامی هم روز ۲۹ خرداد و پس از دیداری که اوایل آن هفته با علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، داشت با رئیسی دیدار کرد.

جو تروزمن، تحلیلگر پژوهشی نشریهٔ «ژورنال جنگ طولانی»، در بنیاد دفاع از دموکراسی‌هاگفت: «این که رهبران دو سازمان تروریستی فلسطینی هم‌زمان در تهران با حامی اصلی خود ملاقات می‌کنند، اتفاقی نیست.»

او گفت: «در حالی که حماس، جهاد اسلامی، و دیگر جناح‌های فلسطینی نقش مهمی در قیام مسلحانهٔ بیش از دو‌سالهٔ کرانهٔ باختری ایفا می‌کنند، حمایت ایران در نهایت مهم‌ترین عامل خشونت است.»