نوشتهٔ پیشتاز | 2023-10-16

علی خامنه‌ای، رهبر ایران، بلافاصله پس از حملهٔ حماس به اسرائیل در پانزدهم مهرماه اقدام این گروه را ستایش کرد، اما با همان سرعت هم تأکید کرد که تهران به هیچ وجه در برنامه‌ریزی یا اجرای این حمله دست نداشته است.

اما با توجه به سابقهٔ دیرینهٔ ایران در حمایت از حماس و روابط نزدیک آن با این گروه شبه‌نظامی، بسیاری از کارشناسان نسبت به این اظهار نظر ابراز تردید کرده‌اند.

خامنه‌ای در یک سخنرانی مدعی شد حملهٔ حماس که موجب درگرفتن جنگ تازه‌ای بین اسرائیل و این گروه شبه‌نظامی شده «کار خود فلسطینی‌ها» بوده است.

رژیم ایران از واژه‌های «حماس» و «فلسطینی‌ها» به جای یکدیگر استفاده می‌کند.

بر کسی پوشیده نیست که رژیم ایران به شیوه‌های گوناگون از حماس حمایت می‌کند. خصومت تهران با تل‌آویو ریشه‌دار و کاملاً مستند است -- خصومتی که تقریباً بلافاصله پس از انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ در ایران آغاز شد.

ادبیات خصمانه و علنی تهران

در خردادماه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران با طمطراق فراوان از موشک ابرصوت «فتاح» رونمایی کرد و گفت خود خامنه‌ای این نام را برای این موشک برگزیده است؛ واژهٔ فتاح در زبان عربی به معنی «آورندهٔ پیروزی» است.

روی بیلبوردی که ذکر شد، جملهٔ «۴۰۰ ثانیه تا تل‌آویو» به سه زبان فارسی، عبری و عربی نوشته شده است، که تهدید مستقیم اسرائیل -- هدف نهایی این موشک -- محسوب می‌شود.

یک نویسندهٔ ساکن ایران و استاد دانشگاه در زمینهٔ امور خاورمیانه گفت: «با این جور تبلیغات و ادبیات، چطور امکان دارد غرب یا حتی کل دنیا رژیم ایران را به دست داشتن در این حمله متهم نکند؟»

او با شرط محفوظ ماندن هویتش به پیشتاز گفت: «حتی اگر هیچ دخالتی هم نداشته باشند، با توجه به سابقهٔ روابطشان با حماس، کاملاً طبیعی است اگر کسی این احتمال را در نظر بگیرد».

علی سجادی، روزنامه‌نگار ساکن آمریکا که روی مسائل ایران تمرکز دارد، گفت گرچه نقش سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حملهٔ اخیر هنوز آشکار و ثابت نشده است، سپاه و خامنه‌ای حمایت خود از حماس را مخفی نکرده‌اند.

او به پیشتاز گفت: «رژیم ایران چند دهه آشکارا از حماس حمایت کرده است. ایران با آن موضع در اقلیت بوده است.»

وی افزود: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طول این سال‌ها به حماس سلاح و پول و آموزش داده است. تعجبی نمی‌کنم اگر بفهمیم بعضی از سلاح‌های ایران هم بین سلاح‌های مورد استفادهٔ حماس بوده است.»

ایهود اولمرت، نخست‌وزیر پیشین اسرائیل، روز ۲۲ مهر در مصاحبه با رادیو فردا گفت: «نمی‌دانم ایران به حملهٔ حماس چراغ سبز نشان داده است یا خیر».

وی افزود: «اما شک ندارم که حماس بدون حمایت ایران نمی‌توانسته این عملیات را به انجام برساند. این گروه نه پول این کار را دارد و نه سلاح و امکانات لجستیکی کافی.»

روابط ریشه‌دار ایران و حماسه

از سال ۱۳۶۷ که حماس دفتر خود را در تهران افتتاح کرد و گفت «جنبه اسلامی فلسطین به عنوان یک آرمان» با آرمان جمهوری اسلامی مطابقت دارد، جمهوری اسلامی با این گروه شبه‌نظامی روابطی نزدیک داشته است.

از آن زمان، رهبران حماس بارها به ایران سفر کرده و در تهران با مقام‌های رژیم، از جمله خامنه‌ای، دیدار کرده‌اند.

مقام‌های ایران در توجیه حمایت خود از حماس گفته‌اند که قانون اساسی جمهوری اسلامی مبنا و مروج این حمایت‌هاست.

در قانون اساسی ایران، مقام‌های رژیم ملزمند که «زمینهٔ تداوم انقلاب در داخل و خارج ایران را فراهم کنند»، به‌ویژه از طریق «توسعهٔ روابط با دیگر جنبش‌های اسلامی».

مقام‌های رژیم می‌گویند حمایت از گروه‌های شبه‌نظامی منطقه جزء این تلاش‌های مطابق با قانون اساسی محسوب می‌شود و به همین دلیل است که در طول این سال‌ها همواره از حماس حمایت کرده‌اند.

در سال ۱۳۹۴ با انتخاب محمود احمدی‌نژاد به ریاست جمهوری، که از دیدگاه‌های ضد اسرائیل و ضد یهود هواداری می‌کرد، حمایت ایران از حماس افزایش یافت. و پس از آنکه قاسم سلیمانی فرماندهی نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را بر عهده گرفت، این حمایت‌ها بیش از پیش قوت گرفت.

اسماعیل هنیه، مقام ارشد حماس، در آبان ۱۳۸۵ پس از بازگشت از تهران گفت ایران قول داده است که ۲۵۰ میلیون دلار به فلسطینی‌ها کمک کند.

او همچنین گفت ایران نسبت به پرداخت حقوق ۱۰۰٫۰۰۰ کارمند دولت و ماهی‌گیرانی که کارشان را از دست داده بودند موافقت کرده است.

پرداخت هدایای نقدی به حماس

با آغاز جنگ سوریه، حماس بر خلاف ایران از بشار اسد، رئیس‌جمهوری سوریه، دفاع نکرد و بین ایران و این گروه شبه‌نظامی شکاف ایجاد شد.

پس از آنکه خالد مشعل، از مقام‌های پیشین حماس، سوریه را ترک کرد، دفتر سیاسی حماس در سوریه نیز در سال ۱۳۹۱ توسط رژیم سوریه تعطیل شد.

تهران و حماس از هم فاصله گرفتند و این فاصله خصوصاً در اواخر دوران تصدی مشعل بیشتر نیز شد.

اما پس از رسیدن هنیه به قدرت، روابط دو طرف بهبود یافت و سلیمانی در سال ۱۳۹۶ تصدی سمت رهبری حماس از سوی هنیه را به او تبریک گفت.

چند ماه بعد، سلیمانی گفت «تمامی امکانات جمهوری اسلامی در اختیار حماس است».

طبق گزارش‌ها، رژیم ایران تا مدتی هر سال ۱۱۰ میلیون دلار به حماس تخصیص داده است، گرچه امکان تأیید این کمک‌ها یا مدت آن وجود ندارد.

به‌نقل از منابع نامشخص در دولت اسرائیل، در چند گزارش مربوط به سال ۱۳۹۸ آمده که ایران کمک‌های سالانهٔ خود به حماس را از ۱۱۰ میلیون دلار به ۳۶۰ میلیون دلار افزایش داده است.

در همان سال ۹۸، محمود الزهار، از مؤسسان و رهبران حماس، با قدردانی از سلیمانی گفت فرمانده فقید نیروی قدس طی سفر گروهی از مقام‌های حماس به تهران ۲۲ میلیون دلار پول نقد به آنها داده است.

در بحبوحهٔ تورم همواره فزاینده و با وجود اینکه اقتصاد ایران در آستانهٔ فروپاشی قرار دارد و بیشتر طبقهٔ متوسط ایران درگیر مشکلات عدیدهٔ اقتصادی هستند، کمک‌های رژیم ایران به حماس ادامه داشته و حتی افزایش هم یافته است.

از سال ۱۳۹۸، معترضان ایرانی با سر دادن شعار «نه غزه، نه لبنان، جانم فدای ایران»، از رژیم خواسته‌اند که توجه و پول خود را به مردم رنجور ایران معطوف کند.

اما رژیم درخواست‌های مردم را نشنیده گرفته است.