نوشتهٔ پیشتاز و خبرگزاری فرانسه | 2023-11-22

اورشلیم -- جامعهٔ جهانی از توافق میان اسرائیل و حماس که به‌دست کم ۵۰ گروگان و تعداد زیادی اسیر فلسطینی اجازهٔ آزادی در طی یک توقف چهارروزه در درگیری‌ها را می‌دهد، استقبال کرد.

پس از هفته‌ها مذاکره با میانجی‌گری قطر، کابینهٔ بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز ۱ آذر پس از نشستی که تقریباً تمام شب طول کشید، توافق آتش‌بس را تصویب کرد. او در این نشست به وزیران کابینه گفت که «این تصمیمی دشوار، اما درست است.»

تصویب در کابینه یکی از آخرین موانع پس از مذاکراتی بود که یکی از مقامات آمریکایی آن را پنج هفتهٔ «بسیار طاقت فرسا» توصیف کرد.

حماس با انتشار بیانیه‌ای از «آتش‌بس بشردوستانه» استقبال کرد و گفت که ۱۵۰ فلسطینی نیز از زندان‌های اسرائیل آزاد خواهند شد.

در این توافق که نخستین موفقیت بزرگ دیپلماتیک در این جنگ محسوب می‌شود، حماس ۵۰ زن و کودک را که در جریان حملهٔ تروریستی برون مرزی روز ۱۵ مهر این گروه به اسرائیل ربوده بود، آزاد خواهد کرد.

حماس و دیگر گروه‌های تروریستی فلسطینی، از جمله جهاد اسلامی، حدود ۲۴۰ شهروند اسرائیلی و خارجی را گروگان گرفتند.

اسرائیل گفت که با هدف تسهیل آزادی گروگان‌ها، یک «وقفهٔ» چهارروزه را در حملهٔ شش هفته‌ای خود به حماس اعمال می‌کند. اسرائیل با این حال تأکید کرد که این توافق به معنای پایان جنگ نیست.

به‌گفتهٔ قطر، این توافق شامل «ورود شمار بیشتری کاروان‌های کمک‌های بشردوستانه و امدادی، از جمله سوخت تخصیص‌یافته به نیازهای بشردوستانه» است.

روز ۳۰ آبان، یک مقام آمریکایی گفت این امید نیز وجود دارد که این توافق به یک «وقفهٔ کامل» درگیری‌ها در امتداد مرز اسرائیل و لبنان با حزب‌الله منجر شود. حزب‌الله نیز مانند حماس مورد حمایت جمهوری اسلامی ایران است.

توافقنامهٔ «مهم»

روز ۱ آذر، سازمان ملل متحد اعلام کرد که از اجرا شدن این توافق پشتیبانی خواهد کرد.

سخنگوی آنتونی گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که گوترش «از این توافق اسرائیل و حماس که با میانجی‌گری قطر و حمایت مصر و ایالات متحده حاصل شده است، استقبال می‌کند.»

«این گامی مهم در مسیر درست است، اما هنوز کارهای بسیار زیادی مانده که باید انجام شود.»

این مذاکرات شامل سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، سازمان آژانس جاسوسی برون مرزی اسرائیل (موساد)؛ سازمان اطلاعات مصر و رهبران در دوحه، قاهره، واشنگتن، غزه، و اسرائیل بوده است.

وزارت امور خارجهٔ قطر با تأیید خبر این توافق گفت که در ازای گروگان‌ها «شماری از زنان و کودکان فلسطینی که در زندان‌های اسرائیل محبوس هستند» آزاد خواهند شد.

این وزارتخانه افزود: «زمان آغاز این وقفه تا ۲۴ ساعت دیگر اعلام خواهد شد و این وقفه چهار روز ادامه خواهد داشت و ممکن است تمدید شود.»

جو بایدن، رئیس‌جمهوری ایالات متحده، گفت، از این بابت که «برخی از این انسان‌های شجاع ... پس از اجرا شدن کامل این توافق به خانواده‌هایشان ملحق خواهند شد، بسیار شکرگزار» است.

دیوید کامرون، وزیر امور خارجهٔ بریتانیا، این توافق را «گامی مهم برای امدادرسانی به خانواده‌های گروگان‌ها و رسیدگی به بحران انسانی در غزه» دانست.

آنالنا بائربوک، وزیر امور خارجهٔ آلمان، گفت که این توافقنامهٔ «مهم» باید «برای رساندن کمک‌های حیات‌بخش به مردم غزه مورد استفاده قرار گیرد.»

اورسولا فون در لاین، رئیس اتحادیهٔ اروپا، نیز گفت که پس از اعلام این وقفهٔ چهار روزهٔ درگیری‌ها، دستور افزایش کمک‌ها به غزه را صادر کرده است.

او افزود: «کمیسیون اروپا تمام تلاش خود را برای استفاده از این وقفه به‌منظور افزایش کمک‌های بشردوستانه به غزه انجام خواهد داد.»

تدروس آدهانوم گبریسوس، رئیس سازمان بهداشت جهانی، ضمن استقبال از این توافق در شبکهٔ اجتماعی ایکس گفت: «افرادی که هنوز در اسارت هستند باید مراقبت‌های پزشکی لازم را دریافت کنند.»

یک توازن حساس

در حالی که مصر معمولاً در سال‌های اخیر به‌عنوان میانجی اصلی میان اسرائیل و گروه‌های فلسطینی عمل می‌کرد، این‌بار برای بازگشت ایمن گروگان‌ها چشم‌ها به کمک قطر دوخته شده بود.

رعایت یک موازنهٔ دقیق توسط قطر به این کشور اجازه داده است که هم‌زمان با داشتن روابط گرمی با قدرت‌های غربی، روابطش را با گروه‌ها و حکومت‌های رادیکال، که حتی متحدان نزدیک آنها را مطرود تلقی می‌کنند، حفظ کند.

ماجد الأنصاری، سخنگوی وزارت خارجهٔ قطر، گفت که توافق آتش‌بس نشان‌دهندهٔ موقعیت دیپلماتیک منحصر به‌فرد این کشور است.

او به خبرگزاری فرانسه گفت: «این کاری است که ما می‌توانیم انجام دهیم و هیچ‌کس دیگری قادر به انجام آن نیست، و این ما هستیم که از تمام توانایی‌هایمان استفاده می‌کنیم.»

انصاری گفت که در پشت صحنه، قطر مدام با اسرائیل و حماس در تماس بود و سفیران قطر با خانواده‌های گروگان‌ها در سراسر جهان دیدار کرده بودند.

او می‌گوید: «آنها می‌دانند که کودکان، زنان، و خانواده‌هایی هستند که هر روز از فقدان اطلاعات و از این‌که نمی‌دانند در حال حاضر چه بر سر اعضای خانواده‌های‌شان می‌آید، رنج می‌برند. پس این به‌منزلهٔ یک حس وظیفهٔ مجدد بر عهدهٔ ما است.»

قطر به‌مدت بیش از ۱۰ سال است که میزبان دفتر سیاسی حماس بوده است، اما در عین حال، میزبان بزرگترین پایگاه نظامی آمریکا در منطقه نیز هست.

حسنی عابدی، مدیر مرکز مطالعات و تحقیقات جهان عرب و منطقهٔ مدیترانه در ژنو، می‌گوید، قطر تنها کشوری است که مجاز است از جانب حماس و گردان‌های عزالدین قسام، شاخهٔ نظامی حماس، مذاکره کند.

اما این موقعیت برای این کشور واقع در منطقهٔ خلیج فارس چندان هم بی‌خطر نیست.

دو هفته پس از آغاز درگیری میان اسرائیل و حماس بود که ایالات متحده به این هم‌پیمان خود هشدار داد که «مناسباتش با حماس دیگر نمی‌تواند مانند گذشته باشد.»

همسایگان قطر به رهبری عربستان سعودی، در سال ۱۳۹۶ یک تحریم دیپلماتیک و اقتصادی سه‌ساله را بر این امیرنشین کوچک اعمال کردند و از آن خواستند روابطش را با حماس و اخوان المسلمین، که سرچشمهٔ تروریست‌های فلسطینی است، قطع کند و همچنین روابط خود با ایران را کاهش دهد.