نوشتهٔ پیشتاز و خبرگزاری فرانسه | 2023-10-13

اورشلیم -- تحلیلگران می‌گویند حماس با حملهٔ خونین به اسرائیل قصد داشته است به وضعیت بن‌بست در غزه پایان بدهد، اما اکنون که همسایه‌اش عزم خود را برای ریشه‌کن کردن این گروه شبه‌نظامی جزم کرده، شاید بتوان گفت حماس مرتکب اشتباه مرگباری شده است.

جورج جقمان، استاد دانشگاه بیرزیت در منطقهٔ کرانهٔ باختری، گفت حماس پس از تصاحب خشونت‌بار قدرت در سال ۱۳۸۶ حاکمیت نوار غزه را به‌دست آورده و به‌دلیل اوضاع وخیم انسانی در این قلمرو ساحلی محصور، از جانب مردم فلسطین تحت فشار بوده است.

جقمان به خبرگزاری فرانسه گفت: «خشم مردم نسبت به اسرائیل به خشم نسبت به دولت و در نتیجه خشم نسبت به حماس تبدیل شده بود».

حماس را در سال ۱۳۶۶ گروهی از شبه‌نظامیان تشکیل دادند که ادعا می‌کردند عضو اخوان‌المسلمین هستند.

حماس در طول این سال‌ها یک شبکهٔ گستردهٔ رفاه اجتماعی در کنار کارهای خیریه، خصوصاً مدارس، ایجاد کرد، که این موضوع خود گویای افزایش شدید نفوذ و محبوبیت این گروه به قیمت خراب شدن تشکیلات خودگردان فلسطین است.

اسماعیل هنیه، رهبر کنونی حماس، در ترکیه و قطر زندگی می‌کند، گرچه مدیریت این گروه در غزه را یحیی سنوار به عهده دارد، که اعضای جنبش او را فردی تندرو می‌دانند.

حماس یک شاخهٔ مسلح مستقل به نام گردان‌های عزالدین قاسم دارد، که فرماندهی آن را فردی مرموز به‌نام محمد ضیف به عهده دارد؛ ضیف دشمن شماره یک ملت اسرائیل محسوب می‌شود و این کشور بارها قصد ترور او را داشته است.

حماس -- که اتحادیهٔ اروپا و ایالات متحده آن را یک گروه تروریستی می‌دانند -- در سال ۱۳۸۵ پس از برنده‌شدن در انتخابات مجلس از اعمال قدرت واقعی منع شد و سپس خشم این گروه از چنین اتفاقی باعث شد در سال ۱۳۸۶ افراد وفادار به محمود عباس، رئیس‌جمهوری فلسطین، را از نوار غزه بیرون کند و کنترل بی‌چون‌وچرای این قلمرو را به‌دست آورد.

خسارات سنگین برای ساکنان

در سال ۱۳۹۷، حماس و اسرائیل به‌منظور ایجاد ثبات در نوار غزه، که گرفتار فقر و بیکاری شده بود، با میانجی‌گری مصر، قطر و سازمان ملل متحد بر سر یک آتش‌بس بلندمدت به توافق رسیدند.

گرچه حماس در سال ۱۴۰۰ نیز وارد دور تازه‌ای از خصومت‌ها با اسرائیل شد، از درگیری‌های اردیبهشت ۱۴۰۲ بین اسرائیل و جهاد اسلامی فلسطین به‌دور ماند؛ جهاد اسلامی دیگر گروه مسلح اصلی اسلام‌گرا در نوار غزه است.

آن موضع دستاویزی شد برای رقبای حماس، که آن را به‌دلیل رعایت آتش‌بس با اسرائیل در ازای امتیازاتی چون کاهش محاصرهٔ اقتصادی،‌ به‌ دنبال کردن منافع خود متهم می‌کردند.

جقمان گفت عجز و ناتوانی حماس در مواجهه با وخامت شرایط زندگی در غزه یکی از دلایل این گروه برای آغاز حملهٔ ظالمانهٔ خود در روز شنبه (۱۵ مهرماه) محسوب می‌شود. بیش از ۱٫۲۰۰ غیرنظامی، سرباز و تبعهٔ خارجی طی این حمله در اسرائیل کشته شده و ده‌ها تن نیز گروگان گرفته شده‌اند.

جقمان خاطرنشان کرد: «زندگی در غزه غیرقابل تحمل شده بود. آب و برق نیست و بیکاری بسیار زیاد است.»

زمان‌بندی این عملیات، که حماس آن را «سیل‌الاقصی» نام گذاشته، موجب عملیات تلافی‌جویانهٔ اسرائیل علیه نوار غزه شده است؛ به‌گفتهٔ مسئولان بهداشت، این عملیات منجر به جان باختن بیش از ۱٫۳۰۰ تن در غزه شده است، که بیشتر آنها غیرنظامی هستند.

سازمان ملل متحد گفت بالغ بر ۳۴۰٫۰۰۰ نفر در این قلمروی محصور خانه‌هایشان را رها کرده‌اند و بیش از ۲٫۵۰۰ خانه نابود شده یا به وضعیت غیرقابل سکونت درآمده‌اند.

وزارت بهداشت غزه هشدار داد که کمبود ملزومات پزشکی و دارو موجب یک «وضعیت فاجعه‌آمیز» در نوار غزه خواهد شد.

افزون بر این، به‌گفتهٔ شرکت برق غزه، تنها نیروگاه برق این منطقهٔ محصور نیز روز چهارشنبه پس از اتمام سوخت از کار افتاده است.

بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز چهارشنبه گفت «هر عضو حماس را مرده فرض کنید» و افزود اسرائیل این جنبش را «در هم می‌کوبد و نابود می‌کند».

اندیشکدهٔ گروه بحران بین‌المللی در بروکسل گفت: «برای آنها [حماس] قابل تصور نیست که انتظار پاسخ شدید اسرائیل را نداشته باشند، پاسخی که ممکن است غزه را بیش از پیش نابود کند و خسارات وحشتناکی به ساکنان همواره رنجور آن وارد کند و شاید پایان حاکمیت حماس را در این قلمرو محصور رقم بزند».

اسرائیل در آستانهٔ حملهٔ زمینی قریب‌الوقوع به این قلمرو محصور، حجم زیادی از نیروهای خود را به نزدیکی نوار غزه منتقل کرده است.