نوشتهٔ أنس البار | 2025-04-01

با توجه به غیرقابل اعتماد بودن رژیم ایران به‌عنوان یک شریک در زمینهٔ انرژی و منقضی شدن اخیر معافیت‌های تحریمی ایالات متحده -- معافیت‌هایی که به عراق برای واردات گاز از ایران مجوز می‌دهد -- دولت عراق در تلاش بوده است طرح‌های رسیدن به استقلال در زمینهٔ انرژی را تسریع کند.

ایالات متحده روز ۱۸ اسفند به‌عنوان بخشی از کارزار «فشار حداکثری» علیه رژیم ایران، این معافیت‌های تحریمی را لغو کرد. هدف از این کارزار فشار حداکثری این است که به تهدیدهای هسته‌ای رژیم ایران پایان دهد، برنامهٔ موشکی بالستیکی رژیم را محدود کند، و حمایت آن رژیم از گروه‌های تروریستی را متوقف کند.

در این حال رژیم ایران توانایی عراق برای تولید برق را فلج کرده است. ایران در آذر‌ماه مقدار گاز صادراتی روزانهٔ خود به عراق را از ۲۵ میلیون متر مکعب به شش میلیون متر مکعب کاهش داد. این مقدار از میزان مورد نیاز در دوره‌های اوج مصرف که مطابق قرارداد ۵۰ میلیون متر مکعب ذکر شده، بسیار کمتر است.

یک مقام ارشد دولت عراق روز ۱۱ آذر به شفق نیوز گفت: «این اقدام ناگهانی و یک‌جانبه سبب شد که ما حدود شش هزار مگاوات از شبکهٔ ملی را از دست بدهیم.»

احمد موسی، سخنگوی وزارت برق عراق، در ۶ دی به این رسانه گفت، این کاهش‌ها سبب شد که نیروگاه‌های متکی به گاز ایران در بغداد و استان‌های مرکزی عراق روزانه فقط ۵ تا ۸ ساعت برق داشته باشند.

به‌گفتهٔ مقامات عراقی، میزان تولید برق عراق در حال حاضر ۲۷ هزار مگاوات است و از طریق نیروگاه‌هایی که عمدتاً با گاز کار می‌کنند تولید می‌شود؛ رقمی که به میزان قابل توجهی از نیاز روزانهٔ ۵۰ هزار مگاواتی کشور کمتر است.

با توجه به افزایش جمعیت عراق و توسعهٔ پروژه‌های مسکن که نتیجهٔ آن تشدید تقاضا برای برق است، این وضعیت به‌ویژه در ماه‌های تابستان -- یعنی زمانی که دما ممکن است از ۵۰ درجهٔ سانتی‌گراد هم عبور کند -- وخیم می‌شود.

عبدالرحمان المشهدانی، اقتصاددان، می‌گوید که واردات گاز از ایران می‌تواند از تولید تا هشت هزار مگاوات برق پشتیبانی کند، «اما به‌دلیل نوسانات مداوم در عرضه، این تولید ثبات ندارد.»

منابع انرژی جایگزین

عراق در حال حاضر سالانه حدود ۱۷/۳۷۴ میلیون متر مکعب گاز می‌سوزاند. اطلاعات بانک جهانی نشان دهنده و جود یک منبع داخلی چشم‌ گیر و بکر است که می‌تواند در زمینهٔ کاهش وابستگی به انرژی خارجی مؤثر باشد.

موسی به الفاصل، رسانهٔ وابسته به پیشتاز، گفت که عملیات ساخت و ساز یک پایانهٔ گاز طبیعی مایع (ال‌ان‌جی)‌ شناور در بندر خور الزبیر در بصره آغاز شده است. این پایانه تا قبل از فرا رسیدن تابستان قادر خواهد بود روزانه ۶۰۰ میلیون فوت مکعب گاز را به نیروگاه‌های برق عرضه کند.

او گفت که قطر و عمان می‌توانند به‌عنوان تأمین‌کنندگان بالقوهٔ گاز طبیعی مایع، حدود یک سوم گاز وارداتی از ایران را جایگزین کنند و این وزارتخانه در حال افزایش انتقال برق از طریق اردن و ترکیه نیز هست.

او افزود که در سال جاری یک طرح اتصال خلیج فارس نیز ۵۰۰ مگاوات برق را اضافه خواهد کرد و در برخی نیروگاه‌ها هم تغییراتی در دست انجام است تا آنها بتوانند با نفت کوره سنگین کار کنند.

به‌گفتهٔ عزت صابر، معاون وزیر نفت عراق، این وزارتخانه متعهد شده است که تا سال ۱۴۰۹ مجموع ۱۰ میلیارد دلار برای توسعهٔ زیرساخت‌های گازی هزینه کند و شرکت فرانسوی «توتال انرژیز» هم در حال انجام یک سرمایه‌گذاری ۲۵ میلیارد دلاری در بخش انرژی عراق است.

موسی نیز گفت که این امر یک نیروگاه خورشیدی ۱۰۰۰ مگاواتی در صحرای بصره را نیز شامل می‌شود.

صابر در بهمن‌ماه گفت که عراق همچنین به‌طور جدی در حال بررسی طرح‌های دیگر، از جمله واردات گاز از قطر و الجزایر، است.