نوشتهٔ مریم منظوری | 2024-12-31

همزمان با تشدید کنترل حکومت جمهوری اسلامی بر زندگی دیجیتالی مردم ایران، حمله‌های سایبری هدفمند ضمن افشا کردن بخش‌هایی از دستگاه رصد و نظارت حکومت، اقدامات شدیدی را که رژٰیم برای حفظ این کنترل انجام می‌دهد آشکار می‌کنند.

از سال ۱۴۰۱، یعنی از زمانی که یک زن جوان پس از بازداشت شدن به اتهام نداشتن روسری در بازداشت «پلیس امنیت اخلاقی» جان باخت گروه‌های هکری جهان به اعتراضات سراسر کشور که پس از مرگ او به راه افتاد، پیوستند.

از آن جمله می‌توان به گروه «گُست سکیوریتی» (گُست‌سِک) اشاره کرد. گمان می‌رود این گروه شاخه‌ای از گروه هکری «انانیموس» باشد که حدود سال ۱۳۹۴ ظهور کرد.

این گروه که در آغاز بر فاش کردن پروپاگاندای «دولت اسلامی» (داعش) متمرکز بود، با اجرای «عملیات ایران» (آپ‌ایران) توجه خود را به مختل کردن ساختارهای کنترل دیجیتال رژیم ایران معطوف کرد.

گروه «گُست‌سِک» اوایل سال ۱۴۰۲ ضمن رخنه به «فناپ بهنما» آن را «نرم‌افزار رژیم برای نقض حریم‌ خصوصی» توصیف کرد و قابلیت‌های رصد و نظارت آن را فاش ساخت.

به گزارش فوربز، فناپ به‌عنوان یک سامانهٔ بانکی ایرانی آغاز به‌کار کرده بود؛ اما «ظاهراً» به یک پلتفرم نظارتی فراگیر حکومتی، که به‌منظور رصد فعالیت‌های روزانهٔ شهروندان طراحی شده، تبدیل شد.

گروه «گُست‌سِک» آنچه را که از آن به‌عنوان قابلیت‌های گستردهٔ «فناپ» در شناسایی چهره برای نظارت ویدئویی، ردیابی جی‌پی‌اس وسایل نقلیه، و سامانه‌های تشخیص پلاک خودرو یاد کرده بود، فاش کرد.

همچنین، این گروه ادعا کرد که «فناپ» با پلتفرم «ورود یکپارچه» (اس‌اس‌اُ) رژیم برای احراز هویت آنلاین مرتبط است.

شرکت امنیت سایبری «سایبرینت» به فوربز گفت: «این یکپارچگی جنبه‌های پیچیدهٔ زندگی شهروندان را، نه‌تنها برای تعیین امتیازات دسترسی به خدمات، بلکه به‌منظور ایجاد یک پروفایل مجازی جهت شناسایی چهره، جمع‌آوری می‌کند.»

گروه «گُست‌سِک» در بیانیه‌ای در سال ۱۴۰۲ گفت: «این مسئله به فناوری و نرم‌افزار مربوط نمی‌شود، بلکه با حریم خصوصی مردم، آزادی‌های مدنی، و توازن قدرت مرتبط است.»

چنگال استبداد

نفوذ به «فناپ» پس از آن روی داد که رژیم در سال ۱۴۰۲ اعلام کرده بود از دوربین‌های نظارتی در فضاهای عمومی مانند ایستگاه‌های مترو و دانشگاه‌ها به‌منظور اجرای قانونی که پوشیدن حجاب را اجباری می‌کند، استفاده خواهد کرد.

متخلفان با جریمه‌، توقیف وسایل نقلیه،‌ و مجازات‌های دیگر مواجه می‌شوند.

فناوری شناسایی چهره ممکن است در شناسایی فعالان سیاسی و تجمعات نیز به رژیم کمک کند.

مهری، یک آموزگار بازنشسته در تهران، به پیشتاز گفت: «من، به‌عنوان زنی که قبل از به قدرت رسیدن رژیم زندگی عادی و آزادی را تجربه کرده بودم، از هر گونه فناوری که دست [رژیم] را ببندد، قدردانی می‌کنم.»

به گزارش آسوشیتدپرس، رژیم ایران روز ۴ دی پس از دو سال «واتس‌اپ» و «گوگل پلی» را رفع مسدودیت کرد، اما بسیاری همچنان در این مورد تردید دارند.

مهری یادآور شد که شرکت‌های مرتبط با رژیم در «یک چرخهٔ فساد» از فروش شبکه‌های خصوصی مجازی (وی‌پی‌اِن) -- که بسیاری از ایرانیان برای دور زدن سانسور از آن استفاده می‌کنند -- سود می‌برند.

او گفت: «حکومت همزمان با ادامهٔ اعمال تدابیر پیشرفتهٔ نظارتی و سانسور، در تلاش است تا نارضایتی عمومی را تسکین دهد.»

او افزود: «سوابق این رژیم نشان می‌دهد که کاهش نسبی محدودیت‌ها احتمالاً راهبردی برای به نمایش گذاشتن تصویری از آزادی است. این در حالی است که رژیم با توسل به روش‌های دیگر، در صدد حفظ سلطهٔ اقتدارگرایانهٔ خود است.»