نوشتهٔ پیشتاز | 2025-05-29

وزش یک رشته طوفان‌ های عظیم گرد و غبار در سال جاری جمهوری اسلامی را فلج کرده است. این طوفان‌ها مدارس و ادارات دولتی را به تعطیلی کشانده و سبب شده‌ اند هشدارهایی در مورد خطرناک بودن کیفیت هوا صادر شود.

به‌گفتهٔ کارشناسان محیط زیست، تازه‌ترین مورد از این طوفان‌ها که اوایل اردیبهشت از عراق وارد شد، نشان‌دهندهٔ یک الگوی رو به تشدید است. این الگو نتیجهٔ عوامل متعدد، از جمله خشکسالی شدید، کاهش میزان پوشش گیاهی، و سوء مدیریت است.

طوفان‌های گرد و غبار سلامت عمومی، تولیدات کشاورزی، و ثبات محیط زیست را تهدید می‌کنند.

به‌گفتهٔ کارشناسان، این یک مشکل منطقه‌ای است و به راه حل منطقه‌ای نیاز دارد.

به گزارش ایران نیوز آپدیت، گرد و غبار برخاسته از بیابان‌های عراق، به‌ویژه از مناطق تحت تأثیر خشکسالی و بیابان‌زایی در اطراف رودخانه‌های دجله و فرات، منشأ دست‌کم نیمی از ریزگردها در ایران است.

این گرد و غبار توسط بادهای موسمی بهاری به استان‌های غربی ایران وارد می‌شود.

نواحی خشک شرق سوریه و شمال عربستان سعودی نیز در این بحران مؤثر هستند. همچنین سدسازی، خشکسالی، بهره‌برداری بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، و کشاورزی ناپایدار نیز از دیگر عوامل بروز این بحران هستند.

ایران فرانت پیج روز ۲۴ اردیبهشت گزارش داد که طوفانی که اوایل اردیبهشت روی داد باعث شد که در ۱۳ استان ایران هشدار نارنجی وضعیت هوا صادر شود.

در این گزارش آمده است: «سازمان هواشناسی کشور از کاهش شدید دید افقی و افزایش سطح آلودگی که باعث انجام اقدامات اضطراری در چندین استان شده است، خبر داد.»

در استان آذربایجان شرقی شاخص کیفیت هوا به عدد ۴۵۰ رسید که در رده‌بندی وضعیت «خطرناک» قرار دارد.

در شهرهای استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، زنجان، و خوزستان نیز میزان ذرات معلق در سطوح خطرناک و فراتر از آستانه ایمنی بین‌المللی ثبت شده است.

تاثیر بر سلامت عمومی

بنا بر گزارش‌های مقام‌های بهداشتی و مطالعات دانشگاهی منطقه‌ای مشکلات تنفسی در طول طوفان‌های گرد و غبار، به‌ویژه بین اقشار آسیب‌پذیر جامعه مانند کودکان و سالمندان افزایش یافته است.

به‌گفتهٔ میثم معزی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز، طوفان گرد و غباری که اواسط فروردین در استان خوزستان روی داد سبب شد ۸۰۰ بیمار با مشکلات قلبی و تنفسی راهی بیمارستان‌ها شوند.

معزی گفت که میزان آلایندهٔ پی‌ام‌۱۰ در اهواز و حمیدیه به ۶۷ برابر حد مجاز رسیده است.

به‌گفتهٔ کارشناسان محیط زیست، در حالی که طوفان‌های گرد و غبار پدیده‌هایی طبیعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک هستند، افزایش فراوانی آنها اکنون نیازمند پایش دقیق‌تر و سازگاری بیشتر است.

محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت، در آذر سال گذشته اعلام کرد که آلودگی هوا در جمهوری اسلامی سالانه حدود ۵۰ هزار قربانی بر جای می‌گذارد و هزینه‌ای بین ۱۲ تا ۲۰ میلیارد دلار به‌همراه دارد.

بر اساس پژوهش‌ها و گزارش‌های مختلف، طوفان‌های گرد و غبار همچنین به کشاورزی، دامداری، و زیرساخت‌ها، از جمله زیرساخت‌های سامانه‌های نیرو، آسیب رسانده‌اند.

این چالش باعث شکل‌گیری همکاری‌های منطقه‌ای شده و نهادهای بین‌المللی مانند «برنامهٔ محیط زیست سازمان ملل متحد»‌ (یو‌ان‌ای‌پی) نیز در این زمینه کمک‌ کرده‌اند.

تهران و بغداد در این چارچوب تلاش کرده‌اند از طریق اجرای طرح‌های مدیریت منابع آب و احیای تالاب‌ها، با خاستگاه‌ها و حرکت طوفان‌های گرد و غبار مقابله کنند.