نوشتهٔ فریبا رعد | 2025-03-10

مقامات جمهوری اسلامی به‌تازگی و در پی تشدید مشکلات تهران، از جمله آلودگی شدید هوا، کمبود آب، ترافیک سنگین، و فرونشست زمین، بار دیگر بحث انتقال پایتخت کشور مطرح کرده‌اند.

این طرح انتقال، که هزینهٔ آن حدود ۱۰۰ میلیارد دلار برآورد شده، در حالی مطرح می‌شود که با توجه به هزاران پروژه ناتمام توسعه‌ و برا‌ورده نشدن نیازهای زیرساختی حیاتی، کشور در بدترین بحران اقتصادی خود در دهه‌های اخیر گرفتار شده است.

در حالی که مقامات این اقدام را راه حلی برای چالش‌های زیست محیطی تهران برمی‌شمارند، کارشناسان می‌گویند که این امر نشان‌دهندهٔ تمایل رژیم به طرح پیشنهاد پروژه‌های عظیم به‌جای رسیدگی به مشکلات اساسی است.

حسین حکمتی، ساختمان‌ساز در تهران، به پیشتاز گفت: «مقامات دولتی هر زمان که موضوعی برای سرگرم کردن افکار عمومی ندارند، دربارهٔ این مسئله صحبت می‌کنند. هم ما می‌دانیم، و هم آنها می‌دانند که این ادعا هرگز عملی نخواهد شد.»

فرزانه صادق، وزیر راه و ترابری، با تأکید بر این تردید، روز ۱۲ اسفند اذعان کرد که بودجهٔ وزارتخانه‌اش «صفر» است و هیچ اعتباری برای پروژه‌های جدید وجود ندارد.

بنا بر گزارش رادیو فردا، هم اکنون ۷۰ هزار پروژهٔ عمرانی نیمه‌تمام در کشور وجود دارد که برخی از آنها به‌مدت دو دهه است که متوقف شده‌اند.

اقتصاد ایران با وجود در اختیار داشتن دومین ذخایر بزرگ اثبات‌شدهٔ گاز طبیعی در جهان، زیر بار فساد و بی‌کفایتی دولت دست و پا می‌زند.

طرح پیشنهادی انتقال پایتخت به مکران -- منطقه‌ای خشک که با چالش‌های اقلیمی مواجه است -- مستلزم توسعهٔ گستردهٔ زیرساخت‌هاست. این در حالی است که حکومتِ تقریباً در آستانهٔ ورشکستگی، توان تأمین هزینه‌های آن را ندارد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، در حالی که مسعود پزشکیان، رئیس‌‌جمهوری، و عباس عراقچی، وزیر امور خارجهٔ جمهوری اسلامی، این انتقال را اقدامی حیاتی برای آیندهٔ کشور معرفی کرده‌اند، بسیاری با اشاره به اهمیت تاریخی و موقعیت راهبردی تهران، با این طرح مخالف هستند.

کارشناسان شهرسازی به پیشتاز گفتند که موقعیت مکانی مکران در ساحل دریای عمان آن را در برابر تهدیدهای امنیتی آسیب‌پذیر می‌کند.

پایتخت سمی

کیفیت هوا در تهران به‌طور مستمر به سطوح خطرناکی می‌رسد. داده‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که آلودگی هوا سالانه حدود ۷ هزار نفر از ساکنان این شهر را به کام مرگ می‌کشاند، در حالی که این رقم در سطح کشور حدود ۵۰ هزار نفر است.

اما رژیم به‌جای رسیدگی به مشکلات زیست‌محیطی، یارانه‌های مقابله با آلودگی را حذف کرده و همزمان هزینه‌های نظامی را افزایش داده است.

کامبیز مسعودی، فعال محیط زیست، گفت: «رژیم قصد دارد تقصیر را به گردن دیگران بیاندازد و پشت تغییرات اقلیمی، طوفان‌های شن، عدم وزش باد، یا پروژه‌های زیرساختی کشورهای همسایه پنهان شود.»

او گفت: «اگرچه هر یک از این عوامل در آلودگی هوا نقش دارند، اما تا حدی می‌توان برای رفع آنها چاره‌ای اندیشید.»

انتقال میلیون‌ها نفر به مکران مشکلات تازه‌ای را ایجاد خواهد کرد، در حالی که اقلیم سخت و کمبود آب هم‌اکنون زندگی ۲/۸ میلیون نفر از ساکنان این منطقه را تحت تأثیر قرار داده است.

یک پایتخت جدید برای تأمین نیازهای جمعیتی بیش از ۱۰ میلیون نفر به تأسیسات آب‌شیرین‌کن پرهزینه نیاز خواهد داشت.

کارشناسان برنامه‌ریزی شهری به پیشتاز گفتند که این مهاجرت گسترده می‌تواند ضمن نابود کردن اقتصاد تهران، جوامع محلی مکران را تحت فشار قرار دهد، و در نهایت پایتخت ۲۰۰ سالهٔ ایران را به شهری متروکه تبدیل کند.

حکمتی گفت: «مقامات حکومت در وضعیت تقلا برای بقا قرار دارند و حتی از تأمین نیازهای اساسی کشور ناتوان هستند. آنها چگونه می‌توانند چنین پروژهٔ عظیمی را اجرا کنند؟»

او افزود: «آنها اگر باهوش بودند، حتی از بخشی از این پول برای حل مشکلات کنونی تهران هزینه می‌کردند.»