نوشتهٔ مریم منظوری | 2025-03-29

کارشناسان به پیشتاز گفتند ذخایر آب تهران در اثر خشکسالی و کاهش بارندگی به پایین‌ترین سطح پنج دههٔ گذشته رسیده و زیرساخت‌های فرسوده، سیاست‌های نادرست و مدیریت ضعیف باعث تشدید این بحران شده است.

آنها گفتند با سوءمدیریت منابع آب، یک چالش طبیعی به اضطرار ملی تبدیل شده است.

یکی از منابع اصلی آب تهران سد کرج (امیرکبیر) است، که در حال حاضر طبق اعلام وزارت نیرو حدود ۷ درصد ظرفیت آن پر است.

در هر پنج سد اصلی این شهر -- لتیان، ماملو، لار، طالقان و کرج -- کل ذخایر در سطح ۱۵ درصد ظرفیت قرار دارد و سد لار با ۷ درصد و ماملو با ۱۴ درصد ظرفیت فعال است.

در نقاطی از استان تهران مانند دماوند و فیروزکوه، ساکنان برای تأمین نیاز آشامیدنی به تانکرهای آب وابسته‌اند و ۴۰ درصد زمین‌های کشاورزی در شهرستان‌های شرق تهران نیز به‌دلیل آبیاری ناکافی بایر مانده است.

مسئولان وزارت نیرو مصرف عمومی را عامل این مشکل می‌دانند و حرف از احتمال سهمیه‌بندی آب می‌زنند.

اما کارشناسان گفتند با سهمیه‌بندی آب، ریشهٔ این مشکل حل نمی‌شود.

کمال، مهندس مکانیک در یک کارخانهٔ صنعتی در استان تهران، گفت: «این راه حل نیست چون عادت‌های مصرف را تغییر نمی‌دهد.»

«تازه، عادت‌های مصرف شهروندان آخرین عاملی است که می‌توان باعث بحران دانست.»

او گفت راهکارهای موقت مانند انتقال آب از طالقان به کرج برای جمعیت فزایندهٔ تهران کافی نیست و حتی اگر بارندگی هم کافی باشد، نبود مدیریت پاسخگو و کاردان مانع تغییرات چشمگیر است.

کمال خاطرنشان کرد: «فرونشست زمین در سراسر کشور نشان می‌دهد که منابع آب زیرزمینی دارد به‌دلیل احداث بی‌رویهٔ چاه خشک می‌شود.»

«بینش زیست‌محیطی وجود ندارد و شهروندان عادی هزینهٔ آن را می‌دهند بدون اینکه توان بازخواست مدیریت را داشته باشند.»

سوءمدیریت گسترده

تهران بیش از پیش به آب‌های زیرزمینی وابسته شده است.

به گزارش روزنامهٔ سازندگی، سدها زمانی ۷۰ درصد آب آشامیدنی شهر را تأمین می‌کردند، اما اکنون این نسبت برعکس شده و حدود ۷۰ درصد آن از ذخایر زیرزمینی تأمین می‌شود.

بهرام، مهندس برق بازنشسته که هم در دوران رژیم فعلی و هم در زمان شاه در بخش انرژی برقابی کار کرده است، گفت بحران آب نشان از شکست‌های مدیریتی گسترده‌تر دارد.

او به پیشتاز گفت: «آنچه مسئولان "ناترازی" می‌نامند در واقع بحرانی تمام‌عیار است. در سند چشم‌انداز سال ۸۴ جمهوری اسلامی، وعدهٔ تبدیل ایران به قطب اقتصادی منطقه داده شده است. اما حالا پس از ۲۰ سال، ایران حتی برق هم ندارد.»

در اثر ضعف برنامه‌ریزی، از کشاورزی پرمصرف در مناطق خشک گرفته تا نبود همکاری با کشورهای همسایه، این بحران پیچیده‌تر شده است.

بهرام گفت: «رژیم نه سیاست و نه برنامه‌ریزی منسجمی دارد. بدون در نظر گرفتن هزینه‌های آب، خودکفایی در زمینهٔ محصولاتی مانند برنج و هندوانه را ترویج می‌کنند.»

وی افزود سوءمصرف گسترده و عدم حفظ آب زیرزمینی موجب تسریع حرکت ایران به‌سمت خشکسالی شده است.

-- برخی از منابعی که با پیشتاز گفتگو کردند به‌ دلایل امنیتی و آزادی بیان، از ذکر نام کامل‌شان خودداری کردند.