نوشتهٔ پیشتاز | 2025-03-04

در حالی که مجموعه‌ای از ناکامی‌ها موجب فلج شدن به‌اصطلاح «محور مقاومت» شده، رهبری اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، مورد انتقاد قرار گرفته است.

در زمان فرماندهی اسماعیل قاآنی بود که حسن نصرالله -- فرمانده قدرتمند حزب‌الله لبنان، یکی از اصلی‌ترین نیروهای نیابتی رژیم جمهوری اسلامی -- در روز ۶ مهر کشته شد.

هاشم صفی‌الدین، که به‌عنوان جانشین نصرالله معرفی شده بود، نیز پس از کشته‌شدن شمار زیادی از رهبران ارشد حزب‌الله در «حملات پیجر» - که پیجرها و بی‌سیم‌های واکی‌تاکی آنها را هدف قرار داد - کشته شد.

این حملات نشان داد که در حزب‌الله به‌طور کامل رخنه شده و این گروه در معرض خطر و تضعیف قرار گرفته است. در همین حال نعیم قاسم، که آشکارا مضطرب به‌نظر می‌رسید، ناچار شد رهبری را به‌دست بگیرد.

یک ماه پس از آن، سقوط رژیم بشار اسد در سوریه، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را، که پایگاه عملیاتی امن نیروهای نیابتی خود در سوریه را از دست داد، بیش از پیش تضعیف کرد.

ایران اینترنشنال در دی‌ماه گزارش داد که برخی قاآنی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را مقصر سقوط رژیم اسد می‌دانند.

به گزارش خبرآنلاین از زمان سقوط رژیم سوریه، زمزمه‌ها و ابراز نارضایتی‌هایی در داخل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به‌گوش می‌رسد.

علی شیرازی، نمایندهٔ پیشین علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به خبرآنلاین گفت: «برخی می‌گویند این چه نیروی قدسی است و قاآنی ناتوان است.»

ضعیف یا شریک جرم؟

پرسش‌هایی نیز پیرامون نقش قاآنی در حملهٔ ۱۵ مهر حماس پیش آمده است.

وال استریت ژورنال گزارش داد که یحیی سنوار، رهبر حماس، از سال ۱۴۰۰ به‌منظور دریافت ۵۰۰ میلیون دلار تأمین مالی با رژیم جمهوری اسلامی مذاکره کرده بود، در حالی که رژیم پیش‌تر ۱۰ میلیون دلار به شاخهٔ نظامی حماس اختصاص داده بود.

یک گزارش اطلاعاتی که نیویورک تایمز آن را بررسی کرده است، نشان می‌دهد که حماس تا سال ۱۳۹۵، نیروی رزمی خود را به ۲۷ هزار تن گسترش داده بود و تنها طی دو سال ۶ هزار جنگجو به آن افزوده بود. این در حالی بود که همزمان به تسلیحات پیشرفته، مختل‌کننده‌های جی‌پی‌اس، و پهپاد هم دست یافته بود.

در همان گزارش اطلاعاتی پیش‌بینی شده بود که حماس قصد دارد تا سال ۱۳۹۹ نیروهایش را به ۴۰ هزار جنگجو گسترش دهد.

کارشناسان منطقه به پیشتاز گفتند در حالی که هیأت جمهوری اسلامی در سازمان ملل مدعی شده که حماس مستقل عمل کرده است، شواهد حاکی از همدستی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در حملهٔ ۱۵ مهر یا از دست دادن کنترل بر این نیروی نیابتی خود است.

به هر حال، در اواخر ۲۰۲۴، کنترل قاآنی بر شبکهٔ نیابتی نیروی قدس سپاه پاسداران نشانه‌هایی از فروپاشی را نشان می‌داد. او در اوایل سال ۲۰۲۵ نیز با چالش‌های جدی‌تری مواجه شد و این در حالی بود که صداهایی درون حاکمیت خواستار تغییر در رهبری بودند.

در حالی که رژیم جمهوری اسلامی با جدی‌ترین چالش‌ها نسبت به نفوذ منطقه‌ای خود در دهه‌های اخیر دست‌وپنجه نرم می‌کند، سرنوشت فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران اکنون در وضعیت نامعلومی قرار دارد.