نوشتهٔ مریم منظوری | 2024-12-18

طبق گزارشی که در آذرماه با موضوع امنیت سایبری منتشر شد، مقام‌های ایران از طریق کارزارهای سازمان‌یافته در شبکه‌های اجتماعی و با بهره‌گیری از رسانه‌های حکومتی، ربات‌ها و عوامل سایبری، تلاش‌های خود را در راستای شکل دادن به افکار عمومی و سرکوب دگراندیشان تشدید کرده‌اند.

در کشوری که دسترسی به اینترنت به‌شدت محدود است، شهروندان برای دسترسی به پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب و نتفلیکس بیش از پیش به شبکه‌های خصوصی مجازی نیاز دارند.

دگراندیشان و عوامل مورد حمایت حکومت همواره برای کنترل روایت در این تارنماها با یکدیگر درگیر می‌شوند.

شیوهٔ اصلی حکومت ایران این است که صداهای حقیقی را غرق در موج پیام‌های سازمان‌یافته کند.

این راهبرد نخستین بار در اعتراضات سال ۱۴۰۰ نسبت به افزایش قیمت سوخت مطرح شد؛ در آن زمان حساب‌های خودکار با محتوای موافق حکومت سرازیر شبکه‌های اجتماعی شد و خواسته‌های مربوط به اصلاحات را محو کرد.

پس از مرگ مهسا امینی در بازداشت پلیس در شهریور ۱۴۰۱ نیز دروغ‌پراکنی شدت گرفت و حساب‌های حکومتی آن ناآرامی سراسری را توطئهٔ بیگانه نشان دادند.

طبق یافته‌های پژوهشگران، شیوه‌های سانسور رژیم به یک عملیات پیچیدهٔ دیجیتال تبدیل شده است، آنچنانکه طی دوره‌ای یک‌ساله از دی‌ماه ۱۴۰۰ تا دی‌ماه ۱۴۰۱، شبکه‌ای بالغ بر ۷٫۰۰۰ حساب بیش از ۴۵٫۰۰۰ پیام موافق حکومت را منتشر کرده‌اند.

رژیم با استفادهٔ ابزاری از هشتگ‌هایی نظیر «ایران قوی»، فقط در یک سال بین دی‌ماه ۱۴۰۲ تاکنون حدود ۸۰٫۰۰۰ مطلب تولید کرده است.

حدود ۲۵ درصد از این مطالب توسط حساب‌های داخل ایران در ستایش علی خامنه‌ای، رهبر ایران، و در نکوهش غرب منتشر شده است.

سرکوب در آن‌سوی مرزها

گسترهٔ این کارزار فراتر از مرزهای ایران است و ایرانیان خارج‌نشین را هدف گرفته است.

افشین نریمان، یوتیوبر ایرانی-آمریکایی که مصاحبه‌هایش با منتقدان رژیم شهرت یافته است، می‌گوید حضورش در فضای آنلاین به صورت سازمان‌یافته سرکوب می‌شود.

نریمان به پیشتاز گفت: «در حساب ایکسم حدود ۱۸٫۰۰۰ دنبال‌کننده دارم و منطقی نیست که مطالبم گاهی فقط ۹۰ بار دیده می‌شود.»

کانال یوتیوب او نیز از الگوی مشابهی پیروی می‌کند: «ویدیوهای من معمولاً در یکی دو ساعت اول ۲٫۰۰۰ بار دیده می‌شوند، اما افزایش دفعات مشاهده ناگهان متوقف می‌شود.»

او گفت پس از اعتراضات مربوط به مرگ مهسا امینی، محدودیت‌ها تشدید شده است.

وی افزود پس از آن تظاهرات «انگار هیچ‌کس نمی‌توانست [مطالب من در ایکس] را ببیند، حتی افرادی که دنبالم می‌کنند».

واحدهای سایبری حکومت ایران در هک کردن پلتفرم‌های مخالف و انتشار اطلاعات دستکاری‌شده برای بی‌اعتبار کردن دشمنان رژیم دست داشته‌اند.

یک پژوهشگر ایرانی امنیت سایبری در دانشگاه جورج‌تاون، که خواستار حفظ هویتش شده، دربارهٔ جزئیات شیوه‌های حکومت صحبت کرد.

این پژوهشگر گفت: «آنها معمولاً ظرف مدت کمی دنبال‌کننده‌های زیادی به‌دست می‌آورند، غالباً خود را زن معرفی می‌کنند و دربارهٔ موضوعات عادی مثل قرارهای عاشقانه، روابط، سبک زندگی، مد و آشپزی می‌نویسند.»

وی دربارهٔ این حساب‌ها که غالباً سازمان‌یافته است افزود: «آنها با طرح سؤال با کاربران ارتباط برقرار می‌کنند ... جا زدن خود به‌عنوان شهروند ضدرژیم هم روش دیگری است که با آن اعتبار کسب می‌کنند.»

چنبرهٔ رژیم بر اطلاعات در ششمین رویداد ملی تولید محتوای دیجیتال قوت گرفت؛ در این رویداد، فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی زیر بنرهایی با شعار «فضای مجازی دیگر مجازی نیست، بلکه واقعیت رو به توسعه در زندگی مردم است» جمع شدند.

اما حامیان آزادی بیان همچنان مصمم هستند.

نریمان گفت: «ما تسلیم نمی‌شویم.»