نوشتهٔ پیشتاز | 2023-10-19

رژیم ایران در اقدامی که از سوی زبان‌شناسان و بسیاری از والدین ایرانی دارای فرزندان در حال تحصیل در نظام آموزشی کشور محکوم شده است، آموزش همهٔ زبان‌های خارجی در مدارس آمادگی و دبستان‌های دولتی را ممنوع اعلام کرده است.

مسعود تهرانی، از مقامات وزارت آموزش و پرورش، روز سه‌شنبه (۲۵ مهر) به رسانه‌های دولتی گفت: «طبق اسناد بالادستی و قوانین موجود، آموزش زبان خارجی باید از دوره بعد از ابتدایی آغاز شود و ممنوعیت آموزش زبان‌های خارجه فقط مشمول زبان انگلیسی نیست بلکه سایر زبان‌ها همچون عربی را هم شامل می‌شود.»

او گفت که این وزارتخانه باید «آموزش‌های ویژه‌ای به خانواده‌ها بدهد تا آنها بتوانند مبنای این تصمیم را درک کنند.» او افزود که «هویت ایرانی کودکان از زمانی که در مقاطع پیش‌دبستانی و دبستان هستند شروع به شکل‌گیری می‌کند.»

او گفت: «برخی از کشورهای اروپایی در این سنین زبان انگلیسی یا فرانسوی را به‌عنوان زبان دوم آموزش می‌دهند، اما دلیل این کارشان این است که زبان آنها شبیه انگلیسی یا فرانسوی است.»

تهرانی افزود: «اما فارسی هیچ‌گونه شباهت یا پایهٔ مشترکی با انگلیسی ندارد. ولی با زبان عربی شباهت‌هایی دارد.»

به‌گفتهٔ دولت، آموزش زبان انگلیسی به‌عنوان زبان دوم در مدارس راهنمایی دولتی ادامه خواهد یافت.

بحث در مورد ممنوعیت آموزش زبان‌های خارجی در مدارس پیش‌دبستانی و دبستان‌های دولتی بلافاصله پس از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران، آغاز شد و در سال ۱۴۰۰ از حمایت سیاسی برخوردار شد.

دولت رئیسی همهٔ مسائل مربوط به آموزش کودکان زیر هفت سال را به سازمان ملی آموزش و تربیت کودکان -- یک نهاد دولتی جدید ارجاع داده است.

به‌گفتهٔ ناظران، اگرچه این امر به صراحت بیان نشده است، این سازمان به‌منظور ممنوعیت آموزش زبان‌های خارجی به کودکان خردسال این تصمیم را گرفته است، و چنین اقدامی با دیدگاه‌های تندرو و محافظه‌کارانهٔ رئیسی مطابقت دارد.

عقب‌گرد

یک زبان‌شناس ساکن شیراز، که در یکی از دانشگاه‌های دولتی ریشه‌شناسی تدریس می‌کند، به پیشتاز گفت که اظهارات تهرانی «به خودی خود ضد و نقیض است.»

این زبان‌شناس با این شرط که نامش ذکر نشود، گفت: «او ابتدا می‌گوید در مقطع پیش‌دبستانی و ابتدایی نباید زبان خارجی تدریس شود، سپس می‌گوید عربی و فارسی شبیه هم هستند، یعنی تلویحاً می‌گوید که می‌توان زبان عربی را آموزش داد.»

او افزود: «توجه داشته باشید که تهرانی به هیچ تحقیق یا نقل قولی از یک زبان‌شناس یا حتی یک معلم استناد نمی‌کند. او مسئول بخش تحقیقات وزارت آموزش و پرورش است که این خود یک واقعیت گیج‌کننده است.»

او گفت: «زبان‌شناسی، تئوری تربیتی، و آموزش همگی دقیقاً خلاف آن‌چه را که جمهوری اسلامی در این مورد تصمیم گرفته است، ثابت کرده‌اند.»

«این بدون شک یک حرکت رو به عقب است.»

وزارت آموزش و پرورش خرداد ۱۴۰۱ از برنامهٔ خود برای آغاز «آزمایشی آموزش زبان فرانسه» در مدارس دولتی برای «از بین بردن انحصار زبان انگلیسی» خبر داد.

اما هیچ‌گونه اعلام رسمی دیگری در مورد این طرح وجود نداشته است.

دولت در شهریور حضور در مدارس بین‌المللی را برای ایرانیان و افراد دوتابعیتی ممنوع اعلام کرد و گفت که این دانش‌آموزان موظف هستند از برنامهٔ درسی مدارس دولتی، که توسط دولت رئیسی طراحی‌ شده است، تبعیت کنند.

این تصمیم به کاهش ناگهانی شمار دانش‌آموزان برخی مدارس بین‌المللی در تهران و همچنین دانش‌آموزان شرکت‌کننده در مؤسسه‌های فرانسوی و آلمانی، از جمله آموزشگاه‌های زبان و مراکز فرهنگی، منجر شد.

تعدادی از این مؤسسه‌ها به سفارتخانه‌ها وابسته هستند.

کلاس‌های زبان پُرطرفدار

یک پدر اهل کرمان گفت: «این ممنوعیت بر خانواده‌های طبقهٔ متوسط و ثروتمند ایرانی و حتی اکثر خانواده‌های متوسط تأثیری نخواهد گذاشت؛ چرا که اکثر آنها توانایی آن را دارند که فرزندان خود را به پیش‌دبستانی‌ها و مدارس خصوصی بفرستند.»

او که نخواست نامش فاش شود به پیشتاز گفت: «من و همسرم می‌توانستیم هزینهٔ تحصیل خصوصی را، هرچند نه به‌راحتی، بپردازیم. اما تصمیم گرفتیم دخترمان را در یک دبستان دولتی نام‌نویسی کنیم.»

او گفت: «او حالا کلاس اول است. با این تحول جدید، قطعاً سال آینده او را به یک مدرسهٔ خصوصی منتقل خواهیم کرد.»

تینا، یک مادر ۴۰ سالهٔ ساکن تهران که خواسته است فقط از نام کوچکش استفاده شود، می‌گوید: «من نمی‌توانم فرزندم را به مدرسهٔ خصوصی بفرستم، اما او را در کلاس‌های زبان انگلیسی بعد از مدرسه ثبت‌نام خواهم کرد.»

او گفت که کلاس‌های مقرون به‌صرفهٔ زیادی برای آموزش زبان انگلیسی وجود دارد و یادآور شد که این کلاس‌ها در میان ایرانیان محبوب هستند.

او می‌گوید: «هر چه رژیم سیاست‌های ضدغربی بیشتری اجرا کند، ایرانیان بیشتر شیفتهٔ غرب‌ می‌شوند. و اکثر آنها همین حالا هم عاشق غرب و فرهنگ غرب هستند.»

یک استاد دانشگاه ساکن ایران که عربی و تاریخ اسلام تدریس می‌کند، به پیشتاز گفت که او با منطق دولت در ممنوع کردن آموزش زبان‌های خارجی برای کودکان خردسالی که در مدارس دولتی تحصیل می‌کنند، مخالف است.

این استاد که خودش فردی مذهبی اما مخالف رژیم ایران است، گفت: «این حتی از منظر مذهبی هم غیرمنطقی است. در واقع اسلام تشویق به یادگیری می‌کند.»

او که نخواست نامش فاش شود، گفت، «هویت ایرانی» هرگز چیزی نبوده است که جمهوری اسلامی بخواهد آن را تبلیغ کند.

«در واقع رژیم همواره بیزاری خود را از فرهنگ ناب ایرانی نشان داده و ترجیح داده است تبلیغات اسلامی را گسترش دهد.»

او گفت: «حالا مسئولان به یک‌باره به این نتیجه رسیده‌اند که می‌خواهند هویت ایرانی را تقویت کنند، و مانع موجود بر سر راه تقویت آن، زبان خارجی است؟ این یکی از مضحک‌ترین و غیرمنطقی‌ترین تئوری‌هایی است که در زندگی ۵۶ ساله‌ام شنیده‌ام.»