نوشته پیشتاز | 2023-08-17

قوه قضاییه رژیم ایران روز سه‌شنبه (۲۴ مرداد) سعید روستایی، فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان برجسته، را به دلیل حضور بدون مجوز فیلمش در یک رقابت بین‌المللی به شش ماه حبس محکوم کرد.

برگزارکنندگان جشنواره کن در بیانیه‌ای به خبرگزاری فرانسه گفتند این حکم، که شامل ممنوعیت کار به مدت پنج سال است، «بار دیگر نقض جدی آزادی بیان برای هنرمندان، فیلم‌سازان، تهیه‌کنندگان، و تکنسین‌های ایرانی محسوب می‌شود».

روستایی فیلم خود با نام «برادران لیلا» را در جشنواره کن ۱۴۰۱ شرکت داد. داستان این فیلم روایتگر مشکلات اقتصادی یک خانواده در تهران است.

این فیلم به نویسندگی و کارگردانی سعید روستایی از زمان انتشار آن در سال گذشته و پس از آنکه روستایی ۳۴ ساله از اعمال تغییرات مد نظر حکومت خودداری کرد، در ایران ممنوع بوده است.

با این حال، بنا بر گزارش‌ها، نسخه‌های غیرمجاز آن در دسترس قرار داشته و به طور گسترده دیده شده است.

قوه قضاییه دلیل صدور این حکم را فعالیت‌های «هنجارشکن» روستایی -- از جمله خودداری از «اصلاح» فیلم بر اساس مقررات رژیم ایران -- و ارسال اثرش به جشنواره‌های بین‌المللی فیلم اعلام کرد.

روستایی به همراه بازیگران اصلی فیلم در مراسم اکران آن در شهر گردشگری کن در ریویرای فرانسه حضور داشت.

فیلم «برادران لیلا» اگرچه نتوانست جایزه اصلی نخل طلای این جشنواره را دریافت کند، موفق شد جایزه فدراسیون بین‌المللی منتقدان فیلم (فیپرسی) را از آن خود کند.

پس از موفقیت جهانی این فیلم، مقام‌های جمهوری اسلامی انتقاد از این فیلم را آغاز و کارگردان آن را به «مشارکت در تبلیغ علیه نظام» متهم کردند.

در حکم روستایی علاوه بر حبس، محدودیت‌های دیگری نیز برای دوره تعلیق پنج‌ساله او در نظر گرفته شده است.

محدودیت‌های او در این مدت عبارتند از «خودداری از شرکت در فعالیت‌های فیلم‌سازی؛ خودداری از ارتباط و معاشرت با اشخاص فعال در عرصه فیلم‌سازی؛ و گذراندن دوره فیلم‌سازی با حفظ منافع ملی و اخلاقی در دانشکده صداوسیمای قم».

انجمن صنفی کارگردانان ایران، که یک سازمان مستقل از دولت است، ضمن محکوم کردن «حکم عجیب» صادره برای روستایی، آن را یک «تلاش بیهوده در جهت تحقیر این کارگردان جوان و خوش‌فکر» توصیف کرد.

این انجمن صنفی حکم صادره را «عجیب‌ترین حکم تاریخ سینمای ایران» خواند و از «مدیریت سینمای ایران» خواست «در این لحظه حساس کنار سعید روستایی بایستد».

ستایش در جهان، سرزنش در وطن

فیلم قبلی روستایی با نام «متری شیش و نیم» نیز، که به عمق معضلات اعتیاد و فقر ایران و واکنش بی‌رحمانه پلیس نسبت به آن می‌پردازد، در سال ۱۳۹۸ به موفقیت‌های جهانی دست یافت.

دیگر کارگردانان سرشناس ایرانی نیز در سه دهه گذشته در جشنواره‌های بزرگ بین‌المللی جوایز و تحسین منتقدان را به دست آورده‌اند، که از جمله آنها می‌توان به احمد کیارستمی، جعفر پناهی و اصغر فرهادی اشاره کرد.

به خصوص پناهی و فرهادی در پی موفقیت‌های بین‌المللی‌شان در ایران توبیخ یا زندانی شده‌اند.

گلایه اصلی مقام‌های رژیم این است که این فیلم‌نامه‌نویسان و فیلم‌سازان جلوه‌ای منفی از ایران به تصویر می‌کشند، بیش از حد بر معضلات اجتماعی تمرکز می‌کنند و مشکلات مردم را بزرگ جلوه می‌دهند و در نتیجه ایران را مکانی تاریک نشان می‌دهند.

روستایی پس از توقیف فیلم «برادران لیلا» از مواضع حکومت در قبال فیلمش انتقاد کرد و از نحوه برخورد با آن گلایه کرد.

او در اسفندماه در یک پست اینستاگرامی کنایه‌آمیز نوشت: «فقط مانده زندان».

ترانه علیدوستی، بازیگر سرشناس سینمای ایران که در بسیاری از فیلم‌های مطرح جهانی از جمله «برادران لیلا» و نیز فیلم اسکارگرفته «فروشنده» اصغر فرهادی نقش‌های اصلی را ایفا کرده، به شدت تحت نظر رژیم است.

در جریان اعتراضات گسترده در ایران که پس از کشته شدن مهسا امینی ۲۲ ساله در بازداشت «پلیس امنیت اخلاقی» به راه افتاد، علیدوستی از جمله سلبریتی‌هایی بود که با هزاران زن ایرانی معترض سیاست‌های رژیم در مورد حجاب اجباری همراه شد.

علیدوستی نزدیک به سه هفته در زندان بود و با قرار وثیقه آزاد شد. بازداشت او با اعتراض گسترده در صنعت فیلم‌سازی روبه‌رو شد و نگرانی‌ها نسبت به سرکوب اعتراضات و دستگیری هزاران نفر توسط مقام‌های حکومت را تشدید کرد.

تصاویر منتشر شده توسط رسانه‌های ایران، از جمله روزنامه شرق، نشان می‌دهد که او در زمان خروج از زندان بدنام اوین تهران گل در دست دارد و با سرپیچی از قوانین رژیم، حجاب اجباری ندارد.

چهره‌های سرشناس صنعت سینمای ایران، از جمله روستایی، به استقبال او رفته بودند.

علیدوستی را سپس به خانه‌اش منتقل کردند و تصاویری از او منتشر شد که روی صندلی عقب یک خودرو نشسته و زبانش را به شکل حرف «وی» انگلیسی که حرف اول واژه Victory به معنای پیروزی است بیرون آورده است.

جشنواره فیلم کن در توئیتی نوشت: «ترانه علیدوستی، بازیگر ایرانی، پس از سه هفته بازداشت آزاد شد: چه شادمانی و چه آرامشی!»

در ادامه این توئیت آمده بود: «بیایید مشارکت‌مان را ادامه دهیم!»