نوشتهٔ فریبا راد | 2025-05-09

ایالات متحدهٔ آمریکا در ۹ اردیبهشت شش نهاد و شش فرد را در جمهوری اسلامی و چین بر سر موضوع تهیهٔ ترکیبات پیشران موشک بالستیک از جانب سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تحریم کرد.

این اقدام سه روز پس از انفجار مرگبار بندر شهید رجایی در ارتباط با مواد شیمیایی سوخت موشک صورت گرفت.

اسکات بسنت، وزیر خزانه‌داری ایالات متحده، گفت: «با اقدام پرشتاب ایران در تولید موشک و دیگر توانمندی‌های جنگ‌افزاری، ایمنی ایالات متحده و هم‌پیمانان ما به خطر می‌افتد.»

«این اقدام همچنین موجب بی‌ثباتی خاورمیانه و نقض توافقنامه‌های جهانی منع گسترش این فناوری‌ها می‌شود.»

وزارت خزانه‌داری آمریکا گفت این شبکه پرکلرات سدیم و دی‌اکتیل سباکات -- مواد ضروری برای تولید موتورهای سوخت جامد به‌کاررفته در موشک بالستیک -- را به‌صورت غیرقانونی از چین برای رژیم ایران تهیه کرده است.

یک شرکت صوری مستقر در ایران به‌نام شرکت بازرگانی سامان تجارت بارمان اقدام به تهیهٔ پرکلرات سدیم می‌کرده و یک شرکت مستقر در چین به‌نام شنژن آمور لجستیکس کمپانی لیمیتد با همکاری شرکت چینی دیگری به‌نام ای‌سیل شیپینگ لیمیتد که پیش‌تر در فهرست سیاه قرار گرفته هماهنگی ارسال محموله‌ها را انجام می‌داده‌ است.

در اسفند سال گذشته، کشتی ام‌وی جیران متعلق به کشتی‌رانی جمهوری اسلامی ایران ۲۴ کانتینر پرکلرات سدیم را به بندر شهید رجایی تحویل داد.

به گزارش ماریتایم اگزکیوتیو، این محموله برای تأمین سوخت حدود ۲۵۰ موشک میان‌برد کافی بوده است.

شرکت امنیتی خصوصی آمبری گفت طبق گزارش‌ها، انفجار بندر به‌دلیل جابه‌جایی نادرست این محموله رخ داده است.

تأثیر انفجار در توانمندی‌های نظامی

ماریتایم اگزکیوتیو گزارش کرد این مادهٔ شیمیایی، که پس از فراوری در تأسیسات پارچین و خجیر در ایران به پرکلرات آمونیوم تبدیل می‌شود، ۷۰ درصد از حجم سوخت استاندارد موشک‌های سوخت جامد رژیم ایران را تشکیل می‌دهد.

این موشک‌ها شامل خیبرشکن، فتاح، فاتح-۱۱۰ و ذوالفقار است.

دالغا خاتین‌اغلو، کارشناس حوزهٔ انرژی ایران، گفت این بار پرکلرات سدیم بدون نظارت رسمی دولت به انبارهای مربوطه منتقل شده و در داده‌های رسمی گمرک و سوابق سازمان بنادر و دریانوردی ثبت نشده است.

حسین سلاح‌ورزی، رئیس پیشین اتاق بازرگانی ایران، گفت اقتصاد ایران بین سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۲ حدود ۱/۲ تریلیون دلار به‌دلیل تحریم‌های قبلی خسارت دیده است.

کارشناسان مسائل دفاعی گفتند تحریم‌های جدید رژیم را به انتخاب تأمین‌کنندگان جایگزین با هزینهٔ بیشتر یا سرمایه‌گذاری در توانمندی‌های تولید داخلی وامی‌دارد.

آنها با اشاره به اینکه موشک بالستیک شالودهٔ راهبرد دفاعی ایران است، خاطرنشان کردند هر گونه افزایش هزینه یا تأخیر در تهیهٔ ترکیبات پیشران ممکن است تأثیر چشمگیری در توانمندی‌های نظامی ایران بگذارد.

شاهین مدرس، متخصص مسائل امنیتی و استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه توروِرگاتا در رم، به پیشتاز گفت تهران احتمالاً در صدد گسترش سازوکارهای خود برای دور زدن تحریم‌ها خواهد بود.

مدرس گفت احتمال دارد ایران این کار را «از طریق کانال‌های مالی مبتنی بر رمزارز، کشتی‌های ستاره‌دار و شرکت‌های صوری در اقتصادهای غیرمتعهد سراسر آسیای مرکزی، آفریقای شرقی و قفقاز» انجام دهد.

کارشناسان گفتند، با این حال، بعید است تأثیر تصاعدی تحریم‌ها و تلاش‌های گسترده‌تر آمریکا برای هدف گرفتن برنامه‌های نفتی و هسته‌ای رژیم، که ظرفیت عملیاتی سپاه پاسداران و جاه‌طلبی‌های راهبردی رژیم را به چالش می‌کشد، با این اقدامات خنثی شود.