نوشتهٔ پیشتاز | 2025-08-28

ایران یکی از زلزله‌خیزترین کشورهای جهان است و طبق اعلام شبکه‌های زلزله‌شناسی مؤسسهٔ ژئوفیزیک دانشگاه تهران، تنها در یک هفته بین ۲۸ تیرماه تا سوم مردادماه، تعداد ۱۲۳ زمین‌لرزه در این کشور به ثبت رسیده است.

این زمین‌لرزه‌ها از تکان‌های خفیف زیر ۳ ریشتری تا یک زمین‌لرزهٔ جدی‌تر ۵/۱ ریشتری در چهارم مردادماه متغیر بود، آنچنانکه همهٔ استان‌های کشور به لرزه درآمدند و خطر مداومی که هر سال متوجه میلیون‌ها ایرانی است بار دیگر در کانون توجه قرار گرفت.

در بین مناطقی که بالاترین آمار را داشته‌اند، استان سمنان با ۲۴ زمین‌لرزه، بیشترین تعداد را به ثبت رسانده و پس از آن خراسان رضوی (۱۶) و اصفهان (۱۲) در رتبه‌های بعدی بوده‌اند.

توالی این رویدادها نشان‌دهندهٔ آسیب‌پذیری مناطقی بود که در امتداد گسل‌های فعال و بی‌شمار ایران قرار گرفته‌اند.

سمنان در کانون زمین‌لرزه‌ها

استان سمنان در هفته‌ای که گفته شد از نظر تعداد زمین‌لرزه در کانون توجه بود.

با اینکه بیشتر زمین‌لرزه‌ها کوچک بودند و عمدتاً حس نشدند، زمین‌لرزهٔ ۵/۱ ریشتری در سراسر استان احساس شد و خانه‌ها را لرزاند و موجب نگرانی همگان شد.

گرچه تلفات یا خسارات عمده‌ای بلافاصله پس از وقوع زمین‌لرزه‌ها گزارش نشد، فشار روانی زیادی، به‌ویژه در مناطق دارای زیرساخت‌های فرسوده، بر ساکنان وارد شد.

آنچه نگرانی‌ها را دوچندان کرد این بود که سمنان پیش‌تر نیز در همان تیرماه دچار زمین‌لرزه‌های قابل توجهی شده بود که شامل زمین‌لرزهٔ ۴/۷ ریشتری ۲۴ تیرماه در نزدیکی شاهرود و زمین‌لرزهٔ ۴/۶ ریشتری در ۲۷ تیرماه بود.

خطر مداوم در سراسر کشور

زلزله‌خیز بودن ایران ریشه در جغرافیای آن دارد.

ایران روی چند گسل فعال در محل برخورد صفحات زمین‌ساختی عربستان و اوراسیا قرار گرفته است و همین موضوع عامل دفعات بالا و مرگبار بودن زمین‌لرزه‌ها به‌شمار می‌رود.

برای درک جدیت موضوع، می‌توان به حوادث ناگوار گذشته اشاره کرد، از جمله زمین‌لرزهٔ بم در سال ۱۳۸۲ که موجب جان باختن بیش از ۲۵٫۰۰۰ نفر شد و زمین‌لرزهٔ کرمانشاه که ۶۰۰ کشته بر جای گذاشت.

کارشناسان تأکید می‌کنند که حتی زمین‌لرزه‌های متوسط ممکن است خطرناک باشد، به‌ویژه در مناطق روستایی که ساختمان‌های قدیمی برای مقاومت برابر زمین‌لرزه طراحی نشده است.

توسعهٔ شهرسازی، کیفیت غیریکنواخت زیرساخت‌ها و تمرکز جمعیت نیز خطرات را تشدید می‌کند.

افزایش شدید زمین‌لرزه‌ها، به‌ویژه در سمنان، نشان‌دهندهٔ نیاز مبرم به استانداردهای قوی‌تر در زمینهٔ ساخت‌وساز، بهبود سیستم‌های نظارتی و آموزش همگانی مستمر است.

لرزه‌شناسان هشدار می‌دهند با اینکه شناسایی دقیق زمین‌لرزه‌های بزرگ امکان‌پذیر نیست، آمادگی و برنامه‌ریزی برای تاب‌آوری می‌تواند تأثیر آنها را به‌میزان چشمگیری کاهش دهد.

برای میلیون‌ها ایرانی که در مناطق زلزله‌خیز زندگی می‌کنند، لرزه‌های هفتهٔ گذشته بار دیگر یادآور این حقیقت بود که خطر زمین‌لرزه نه یک احتمال دور از انتظار بلکه یک واقعیت همیشگی است که با زندگی روزمره درآمیخته است.