نوشتۀ پیشتاز | 2023-09-11

سال‌هاست که نام جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین حامیان جهانی تروریسم در فهرست وزارت امور خارجۀ آمریکا قرار دارد.

جمهوری اسلامی از ابتدا به‌دنبال اجرای سیاست‌های توسعه‌طلبانه در منطقه بوده و این هدف را از طریق گروه‌هایی نظیر حزب‌الله لبنان و حوثی‌های یمن و همچنین از طریق مداخله در امور کشورهای دیگر دنبال کرده است.

این رژیم در هدفگیری دگراندیشان ایرانی ساکن خارج نیز سابقه‌ای طولانی دارد.

طبق گزارش وزارت امور خارجۀ ایالات متحده که در اردیبهشت ۱۳۹۹ منتشر شد، از سال ۱۳۵۷ تاکنون حدود ۳۶۰ نفر خارج از ایران طی کارزار جهانی تروریسم ایران به قتل رسیده‌اند و این ترورها در ۴۰ کشور جهان اتفاق افتاده است.

طبق این گزارش، ترورها بیشتر توسط نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و وزارت اطلاعات ایران و همچنین «گروه‌های نیابتی» مانند حزب‌الله لبنان صورت گرفته است.

تقریباً همۀ قربانیان از دگراندیشان یا مخالفان بوده‌اند.

در این گزارش این‌گونه آمده است: «طبق قرارهای بازداشت، سرویس‌های اطلاعاتی و گزارش‌های شاهدان، پرسنل دیپلماتیک ایران همواره در ترورهای خارج از کشور دست داشته‌اند».

تبانی علیه ایرانیان خارج از کشور

مسیح علی‌نژاد، شهروند آمریکایی ایرانی‌تبار که قبلاً هدف یک نقشۀ آدم‌ربایی قرار گرفته، اما ادارۀ تحقیقات فدرال مانع از آن شده بود، در دی‌ماه سال گذشته خود را هدف یک نقشۀ ترور معرفی کرد.

علی‌نژاد در سال ۱۳۹۳ با راه‌اندازی کارزاری در شبکه‌های اجتماعی، زنان ایران را به انتشار سلفی بدون حجاب تشویق و آن تصاویر را در صفحۀ فیس‌بوک خود منتشر کرده بود.

طبق تحقیقات واشنگتن پست در آذر سال گذشته، تهران تلاش‌های خود را برای هدفگیری دگراندیشان ساکن خارج تشدید کرده است. این گزارش بر اساس اسناد و مصاحبه با ۱۵ مقام در واشنگتن، اروپا و خاورمیانه تهیه شده بود.

این روزنامه گفت چندین سازمان ایرانی از جمله وزارت اطلاعات و امنیت ایران، نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در این نقشه‌ها دست داشته‌اند.

به‌گفتۀ مقام‌ها و کارشناسانی که در این گزارش اظهار نظر کرده‌اند، دستور آدم‌ربایی یا قتل افراد در خارج از ایران از سطوح ارشد دولت ایران صادر شده است.

واشنگتن پست در آذر سال گذشته گزارش کرد که رامین سیدامامی، پادکستر ایرانی-کانادایی اهل ونکوور، گفته که پلیس کانادا در تابستان ۱۴۰۰ نسبت به نقشۀ احتمالی رژیم ایران برای هدفگیری او هشدار داده بوده است.

سیدامامی در پادکست خود با افراد ساکن ایران مصاحبه می‌کند و موضع ضدرژیم دارد.

او پسر کاووس سیدامامی، فعال محیط زیست ایرانی-کانادایی، است که در سال ۱۳۹۶ در شرایط مشکوکی در زندان معروف اوین جان باخت.

در مرداد سال گذشته، سازمان‌های امنیتی و انتظامی کشورهای غربی گفتند اقدام برای ترور جان بولتون، مشاور پیشین امنیت ملی آمریکا، را در واشنگتن خنثی کرده‌اند.

شهرام پورصفی، معروف به مهدی رضایی، تبعۀ ایران و عضو سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، به‌صورت غیابی از طرف وزارت دادگستری ایالات متحده به پیشنهاد پرداخت ۳۰۰٫۰۰۰ دلار به شخصی در آمریکا برای قتل بولتون متهم شد.

در مرداد ۱۴۰۱ نیز سلمان رشدی، نویسندۀ رمان «آیات شیطانی» که انتشار آن در سال ۱۳۶۷ موجب خشم رژیم ایران شد، پیش از انجام یک سخنرانی هدف ضربات متعدد چاقوی هادی مطر، فرد لبنانی-آمریکایی زادۀ آمریکا، قرار گرفت.

به‌گفتۀ وکیل سلمان رشدی، او در اثر حمله‌ای که در مؤسسۀ چاتاکوا در نیویورک به‌وقوع پیوست، بینایی یک چشم و کارآیی یک دست خود را از دست داده است.

بعضی می‌گویند مطر تحت تأثیر فتوای روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، برای قتل سلمان رشدی دست به این حمله زده است.

روز ۲۲ آذر ۱۳۹۹، روح‌الله زم، دگراندیش ایرانی که توسط عناصر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با تله به ایران کشانده شده بود، در تهران به دار آویخته شد؛ جامعۀ بین‌المللی این اعدام را محکوم کرد.

از نظر همکاران و دوستان زم در فرانسه، اشتباه او این بوده که در مهرماه ۱۳۹۸ به دام افتاده و به عراق سفر کرده است.

و در فروردین ۱۳۹۶ نیز سعید کریمیان، مالک ایرانی شبکه جم تی‌وی در دبی -- که عمدتاً بر برنامه‌های سرگرمی تمرکز داشت -- در ترکیه به‌ضرب گلوله کشته شد.

اعضای خانوادۀ کریمیان گفتند او در ماه پیش از ترور از سوی جمهوری اسلامی تهدید شده بوده است.

کریمیان به‌صورت غیابی توسط دادگاهی در تهران محاکمه و به جرم «فعالیت تبلیغی علیه ایران» به شش سال حبس محکوم شده بود.

سابقۀ حمله به دگراندیشان

یکی از اولین موارد اقدام جمهوری اسلامی به قتل اتباع ایرانی ساکن ایالات متحده قتل علی‌اکبر طباطبایی، وابستۀ مطبوعاتی سفارت ایران، در سال ۱۳۵۹ بود.

طباطبایی رئیس بنیاد آزادی ایران بود؛ این بنیاد یک گروه ضدرژیم بود که اندکی پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۸ تأسیس شد.

در خرداد ۱۳۶۷، رافی خاچاطوریان، بازیگر و کمدین ایرانی-آمریکایی، در یک تظاهرات ضدرژیم در لس‌آنجلس مورد حملۀ اعضای حزب‌الله لبنان و یک هوادار رژیم ایران قرار گرفت و یک چشم خود را از دست داد.

در برنامه‌های طنز خاچاطوریان در دوران بعد از انقلاب، از خمینی و جمهوری اسلامی انتقاد می‌شد.

در تیرماه ۱۳۶۸، عبدالرحمان قاسملو، دبیرکل حزب دموکراتیک کردستان ایران، در روز دوم دیدار با هیئت نمایندگی دولت ایران در وین ترور شد.

عبدالله قادری آذر، معاون قاسملو و عضو کمیتۀ مرکزی حزب دموکراتیک کردستان ایران، نیز به‌همراه یکی دیگر از همراهانشان به‌نام فاضل رسول به قتل رسید.

رسول از کردهای عراقی و استاد دانشگاه بود که نقش میانجی بین دولت ایران و قاسملو را ایفا می‌کرد.

هر سه قربانی به‌ضرب چندین گلوله از فاصلۀ نزدیک کشته شدند.

در فروردین ۱۳۷۰، عبدالرحمان برومند، دگراندیش ایرانی که پس از انقلاب ۱۳۵۷ به پاریس مهاجرت کرده بود، در لابی ساختمان محل سکونت خود با ضربات چاقو به قتل رسید.

برومند در کنار شاپور بختیار، آخرین نخست‌وزیر ایران در حکومت پهلوی، در مرداد ۱۳۵۹ نقش فعالی در تشکیل نهضت مقاومت ملی ایران ایفا کرده بود.

بنیانگذاران نهضت مقاومت ملی ایران، آن را اولین جنبش هوادار دموکراسی و مخالف حکومت روحانیون در ایران می‌دانستند.

سه ماه پس از قتل برومند، سه عامل جمهوری اسلامی بختیار و دستیارش سروش کتیبه را در پاریس کشتند.

در سال ۱۳۷۱، فریدون فرخزد -- شاعر، خواننده و کمدین مشهور ایرانی و از مخالفان رژیم ایران -- در آپارتمان خود در شهر بن آلمان با ضربات چاقو کشته شد. طبق گزارش‌ها، ۳۸ ضربۀ چاقو به بدن او وارد شده بود.

گفته می‌شود فرخزاد به‌دلیل انتقاد و تمسخر خمینی و رژیم ایران به مرگ تهدید شده بوده است.

دستور قتل‌ها از طرف «رهبری سیاسی»

در سال ۱۳۷۱ نیز سه رهبر اپوزیسیون ایرانی-کردی و مترجم آنها در رستورانی در برلین آلمان به قتل رسیدند.

پرونده‌ای که در نتیجۀ قتل این افراد در دادگاه تشکیل شد نقطۀ عطفی در این حوادث محسوب می‌شود چرا که ترورهای خارجی جمهوری اسلامی برای اولین بار به‌شکل برجسته‌ای به دادگاهی در یک کشور خارجی کشانده شده بود.

پنج سال پس از وقوع این قتل‌ها، دادگاهی در برلین به این نتیجه رسید که بالاترین سطوح «رهبری سیاسی» ایران دستور قتل‌های شهریور ۱۳۷۱ را صادر کرده بوده است؛ سه مرد لبنانی و یک ایرانی نیز محکوم شدند.

بلافاصله پس از صدور این حکم، چند کشور اروپایی و همچنین نیوزیلند، استرالیا و کانادا سفرای خود را از تهران فراخواندند.

در اردیبهشت ۱۳۷۵، رضا مظلومان، استاد دانشگاه تهران که در زمان پهلوی معاون وزیر آموزش و پرورش نیز بوده، در پاریس به‌دست یکی از عوامل جمهوری اسلامی ترور شد.

یک تحلیلگر ساکن ایران با شرط محفوظ ماندن هویتش گفت رژیم ایران به تعقیب و قتل مخالفان خود -- از جمله سیاستمداران، روزنامه‌نگاران و هنرمندان -- در کشورهای دیگر ادامه داده است.

این تحلیلگر گفت: «بعضی از نقشه‌های ترور رژیم حتی بازتاب همگانی نداشته است چون اهداف آن مشهور نبوده‌اند».

«تعداد افرادی که به‌دست جمهوری اسلامی کشته شده‌اند احتمالاً بیشتر از چیزی است که ما اطلاع داریم و حتی شاید بیشتر از رقم رسمی اعلامی وزارت امور خارجۀ آمریکا در گزارش‌هایش باشد.»

وی افزود: «جمهوری اسلامی همواره علیه منتقدان خود نقشه کشیده است و به‌نظر می‌رسد طی سال‌های گذشته از ترس افزایش مخالفت‌ها در این زمینه فعال‌تر هم شده باشد».