نوشتهٔ پیشتاز | 2024-12-11

فروپاشی سریع رژیم بشار اسد در سوریه سبب شده جمهوری اسلامی که از حامیان اصلی اسد بوده و با از دست دادن سرمایه‌گذاری و نفوذ خود در سوریه مواجه است دچار سردرگمی شود.

رژیم ایران، که با مشکلات اقتصادی خود دست‌وپنجه نرم می‌کند، مدت‌ها بود که تلاش می‌کرد ضمن بهره‌برداری از اقتصاد سوریه، بخش‌های راهبردی سوریه را تحت کنترل خود درآورد و نفوذ منطقه‌ای خود را گسترش دهد.

سقوط رژیم سوریه این جاه‌طلبی‌ها را به خطر انداخته و به آنچه که «محور مقاومت» - یعنی شبه‌نظامیان همسو با ایران در سراسر منطقه - نامیده می‌شود، ضربه زده است.

برآوردهای قبلی نشان داده‌اند که سرمایه‌گذاری‌های ایران در سوریه بیش از ۱۰۵ میلیارد دلار بوده است. فتحی السید، پژوهشگر مرکز مطالعات منطقه‌ای و راهبردی الشرق، در اواسط سال ۱۴۰۱ گفت که ایران تا آن زمان بیش از ۳۰ میلیارد دلار در سوریه هزینه کرده بود. او حتی در آن زمان نیز اشاره کرد که بازپس‌گیری این مبلغ «بسیار دشوار» خواهد بود.

به گزارش روزنامه واشنگتن پست، در جریان درگیری‌های سوریه «ایران سرمایه‌های جانی و مالی زیادی را صرف حمایت از رژیم اسد کرد. اما طی تنها چند روز و در حالی که شهرها یکی پس از دیگری به دست شورشیان سوریه می‌افتاد، ناکامی سرمایه‌گذاری خود را مشاهده کرد.»

در ادامهٔ این بیانیه آمده است: «اما تهران فقط یکی از وابستگانش را از دست نداده، بلکه شاهد از بین رفتن توانایی‌ قدرت‌نمایی خود، که برای امنیتش بسیار مهم است، بوده است.»

این روزنامه اشاره کرد که برخی از ایرانیان تصمیم رژیم را در رابطه با صرف میلیاردها دلار هزینه برای شبکه‌ای که به این سرعت فروپاشید، زیر سوال برده‌اند. در همین حال یک تحلیلگر نیز اظهار داشت که جمهوری اسلامی باید در مورد «راهبرد نیابتی‌های» خود «تجدید نظر» کند.

کاهش ضرر و زیان

رژیم ایران هم‌زمان با سرنگون شدن رهبر این کشور وابسته‌ و بنا بر گزارش‌ها انتقالش به روسیه، نارضایتی و ناامیدی خود از اسد را نشان داد و تلاش کرد جلوی ضررهای بیشتر را بگیرد.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجهٔ ایران، روز ۱۸ آذر طی مصاحبه‌ای در تلویزیون دولتی، از این بابت که بشار اسد «هرگز» از تهران درخواست نکرده بود در برابر حملهٔ تحریر‌الشام به او کمک کند، گلایه کرد.

او گفت: «هرگز از ما درخواست کمک نشده بود.» وی افزود که مقابله با این حمله وظیفهٔ ارتش رژیم سوریه بود.

عراقچی روز ۱۳ آذر گفته بود که ایران هر درخواستی مبنی بر اعزام نیرو از سوی اسد را «بررسی» خواهد کرد. او در روز ۱۶ آذر گفت که ایران از طریق ارائهٔ «هر چه لازم باشد و از سوی دولت سوریه درخواست شود»، به حمایت از سوریه ادامه خواهد داد.

اما به‌نظر می‌رسد که این درخواست یا هرگز ارائه نشد، یا خیلی دیر مطرح شد.

به گزارش خبرگزاری فرانسه، به‌نظر می‌رسد که رژیم ایران در حال حاضر تلاش می‌کند خسارات وارده به خود را کاهش دهد و رضایت حاکمان جدید را جلب کند، به‌ویژه آنکه مستشاران نظامی حکومت ایران «هنوز» در سوریه حضور دارند.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت امور خارجهٔ ایران، گفت که ایران «رویکردهای مناسب» را در قبال سوریه مطابق با رفتار «عوامل مؤثر» در دمشق اتخاذ خواهد کرد و انتظار دارد که روابط «دوستانه» ادامه یابد.