نوشتهٔ نورالدین عمر | 2025-08-07

کارشناسان به پیشتاز گفتند همکاری مبتکرانهٔ فیلمسازان ایرانی و اسرائیلی در قالب نماد قدرتمندی از برتری هنر بر خصومت سیاسی به منصهٔ ظهور رسیده است.

«تاتامی» یک درام مورد تحسین منتقدان با محوریت جودو است که در سراسر اروپا و ایالات متحده اکران شده و نقطهٔ عطفی در مناسبات دو ملت ایران و اسرائیل به‌شمار می‌رود.

این فیلم داستان یک زن ورزشکار ایرانی را دنبال می‌کند، که از مسابقه با حریف اسرائیلی منع شده است، و تلاش‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در جلوگیری از رویارویی ورزشکاران ایرانی با رقبای اسرائیلی نشان می‌دهد.

فاضل الهندی، سرپرست مرکز پژوهش‌های اجتماعی و علوم انسانی دانشگاه ملک عبدالعزیز، گفت: «فیلم تاتامی گامی جسورانه و بی‌سابقه است، چرا که حاصل همکاری هنرمندان اسرائیلی و ایرانی است.»

وی گفت روایت ورزش‌محور این فیلم تصویرگر نقش رقابت‌های ورزشی در اتحاد و نه تفرقهٔ ملت‌هاست و به «تأثیر هنر در نزدیک کردن ملت‌ها به یکدیگر، با وجود خصومت و جنگ بین دو کشور» اشاره کرد.

او گفت این فیلم «بر وابستگی رژیم ایران به شعارهایی که از زمان قدرت گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ترویج یافته و همچنین بر این باور تأکید دارد که از بین رفتن این شعارها، خصوصاً شعارهای مربوط به اسرائیل، اگر به پایان حکومت منجر نشود، سلطهٔ آن را تضعیف خواهد کرد».

الهندی افزود این فیلم «با تمایز بین رقابت و خصومت» در مسابقات ورزشی، که «صرفاً عرصهٔ رویارویی حریفان است و به ملاحظات دیگر کاری ندارد»، بر جوانب انسان‌دوستانه تأکید دارد.

مقاومت فرهنگی

مای عبدالرحمن، پژوهشگر امور بین‌الملل، با تأکید بر اهمیت تاریخی زنان ایرانی در تقابل با سلطهٔ استبداد، گفت زنان ایرانی در این فیلم حضور برجسته‌ای دارند و نقش خود را در جایگاه عوامل تغییر در جامعه به نمایش می‌گذارند.

خانم عبدالرحمن به پیشتاز گفت: «زنان ایرانی همیشه یکی از عناصر تعریف‌کنندهٔ جامعهٔ ایران بوده‌اند.»

«حضورشان در جنبش‌های تغییر و مخالفت با استبداد مقام‌های ایرانی، که هر گونه آزادی ولو کوچک را از ترس گسترش دامنهٔ مخالفت سرکوب می‌کنند، بسیار واضح است.»

تلاش این فیلم در نمایش فشارهای رسمی وارد بر این جودوکار و مربی‌اش بازتاب رویدادهایی واقعی است که طی آن ورزشکاران ایرانی معمولاً با ذکر مصدومیت از رقابت با حریفان اسرائیلی انصراف داده‌اند.

عبدالرحمن گفت این الگو «نشانهٔ افول اهمیت ورزش و تحقیر ورزشکارانی است که رؤیای موفقیت در سر دارند».

با این‌حال، وی یادآور شد وقتی ورزشکار در این فیلم با حمایت کامل مربی‌اش، «علی‌رغم تهدید به آزار خانواده‌هایشان و انتظار نتیجهٔ ضعیف»، از تصمیم مقام‌ها سر باز می‌زند، داستان روایت نافرمانی به‌خود می‌گیرد.

«اینها نشان می‌دهد که، در نهایت، سرکوب مردم ایران با عدم پذیرش و سرپیچی روبه‌رو خواهد شد.»

الهندی گفت خود تولید این فیلم یعنی «پیامی دربارهٔ ماحصل هنر در مواقع جنگ بین کشورها، که می‌گوید جنگ نباید به خصومت بین ملت‌ها گسترش یابد».